شکل (۴-۴۸): نمودار متوسط تغییرات pH آب­زیرزمینی محدوده بابل – بابلسر، دوره آماری ۱۱ سال
۴-۳-۲۱- تیپ و رخساره آب­زیرزمینی محدوده بابل - بابلسر
همانطور که در فصل قبل توضیح داده شد، تیپ آب­زیرزمینی تابعی از لیتولوژی، زمان ماندگاری و الگوی جریان آب­زیرزمینی است. آب­زیرزمینی در حین عبور از لایه ­ها و مواد متشکله آن، مقداری از املاح موجود در مسیر را حل و در عین­ حال تبادلات یونی نیز با مواد تشکیل دهنده لایه ­ها انجام می­دهد. بنابراین مقادیر مواد محلول آن نسبت به املاح محیط سریعاً تغییر نموده و ممکن است در اثر تبادلات یکی از آنیون­ها (سولفات، بی­کربنات و کلرور) و یکی از کاتیون­ها (سدیم، کلسیم و پتاسیم) بر دیگری ارجحیت پیدا نماید. با توجه به توضیحات در فصل قبل، جهت تعیین تیپ آب­زیرزمینی از نمودار پایپر استفاده شده است (پایپر، ۱۹۴۴).

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

شکل­های (۴-۴۹) و (۴-۵۰) نمودار پایپر نمونه­های آب­زیرزمینی متوسط دوره خشک و مرطوب محدوده بابل - بابلسر را نشان می­ دهند. با توجه به نمودار، تیپ غالب دشت بی­کربناته کلسیک می­باشد، که نشان­دهنده تیپ آب­ مناطق تغذیه­ای است. مجموعه شرایط اقلیمی (نزولات جوی فراوان)، رطوبت کافی، پوشش گیاهی و خاکی غنی (فراهم آوردن فشار co₂ کافی)، توسعه قابل توجه واحدهای کربناته و سازندهای کارستی ارتفاعات مشرف به­ دشت، همگی از دلایل عمده در عدم تکامل ژئوشیمیایی آب­های زیرزمینی محدوده مورد مطالعه می­باشند.
شکل (۴-۴۹): نمودار پایپر چاه­های مشاهده­ای محدوده بابل – بابلسر (متوسط ۱۱ ساله دوره خشک)
شکل (۴-۵۰): نمودار پایپر چاه­های مشاهده­ای محدوده بابل – بابلسر (متوسط ۱۱ ساله دوره مرطوب)
۴-۳-۲۲- تهیه نقشه کیفی آب­زیرزمینی محدوده بابل- بابلسر از نظر مصارف کشاورزی
در امور زراعی، علاوه بر کمیت آب، کیفیت آب نیز نقش مهمی داشته و کیفیت نامناسب آن می ­تواند یکی از عوامل مهم محدود کننده در این زمینه باشد که علاوه بر مشکلات زراعی، مشکلاتی برای خاک نیز بوجود آورده و نیاز به اندیشیدن تدابیری خاص در هر زمینه دارد. همچنین در طبقه ­بندی آب جهت مصارف کشاورزی علاوه بر تعیین خواص شیمیایی آب، عوامل مختلفی از قبیل جنس خاک، وضع آبکشی زمین، مقدار آب آبیاری، درجه حرارت محیط، عناصر شیمیایی موجود در خاک و نوع گیاه مورد کشت را باید مورد مطالعه قرار داد.
جهت پهنه بندی کیفی آب­زیرزمینی محدوده بابل- بابلسر از نظر مصارف کشاورزی با توجه به تقسیم ­بندی ویلکوکس (جدول۳-۳)، نقشه­های قابلیت الکتریکی و نسبت جذب سدیم تولید شده در محیط GIS ، طبقه ­بندی مجدد شده است، سپس نقشه­های مذکور را بر روی هم انداخته^[۳۱] و نقشه نهایی تولید شده است. در شکل­های (۴-۵۱) و (۴-۵۲) نمودار ویلکوکس متوسط دوره خشک و مرطوب چاه­های محدوده ارائه شده است. شکل­های (۴-۵۳) و (۴-۵۴) پراکندگی مکانی آب­ کشاورزی را باتوجه به تقسیم ­بندی ویلکوکس نشان می­دهد. همانطور که مشاهده می­ شود در بیشتر مناطق کیفیت آب از نظر کشاورزی متوسط می­باشد. در جدول (۴-۲۰) کیفیت و میزان درصد آن در محدوده ارائه شده است.
همانطور که از جدول (۴-۲۰) نتیجه می­ شود بیشترین میزان در هر دوره خشک و مرطوب، مربوط به کلاس C₃S₁ می­باشد. در این کلاس هدایت الکتریکی بین ۷۵۰ تا ۲۲۵۰ میکروموس بر سانتیمتر بوده و از ابن نظر دارای خطر شوری زیاد می­باشند. آب­های آلوده در آبیاری مزارع به لحاظ ویژگی­های فیزیکی و شیمیایی متفاوت، تأثیرات گوناگونی در خاک­های کشاورزی ایجاد می­ کند (آل­میدا و همکاران ۲۰۰۷، ۵۶)^[۳۲]. این نمونه آب­ها با انجام تسهیلات لازم نظیر آبشویی متوسط خاک­ها و ایجاد شبکه ­های زهکشی مناسب، قابل استفاده هستند. بطور کلی این نوع آب­ برای خاک­های با نفوذپذیری بالا و زهکشی خوب توصیه می­گردد.
از دیگر استانداردهای کیفی آب آبیاری، کربنات سدیم (RSC) می­باشد که بیانگر خطر بی­کربنات است. غلظت زیاد بی­کربنات منجر به رسوب کلسیت، افزایش فرسایش و کاهش نفوذپذیری خاک می­ شود. این نمایه از رابطه (۴-۶) برآورد می­گردد (کارانتز ۱۹۷۸، ۲۷۰)^[۳۳] ، غلظت یون­ها در رابطه بر حسب میلی­اکی­والان بر لیتر می­باشد.
رابطه(۴-۶)
چنانچه مقدار RSC در آب بیش ­از ۵/۲ میلی­اکی­والان بر لیتر باشد برای آبیاری نامناسب است. باتوجه به اینکه مقدار RSC تمامی نمونه­های مورد بررسی منطقه منفی است، لذا محدودیتی از نظر آبیاری وجود نداشته و مناسب می­باشند.