تاریخچه
۱- Tyzzer در سال ۱۹۰۷ اولین بار آلودگی موش آزمایشگاهی با کریپتوسپوریدیوم را توصیف نمود. بعدأ او دو گونه از کریپتوسپوریدیومهای آلوده کننده موش را براساس محل اختصاصی و مرفولوژی ارگانیسم مشخص نمود :کریپتوسپوریدیوم موریس (مخاط معده) وکریپتوسپوریدیوم پارووم (روده کوچک) (۴۰).
۲- همچنین Tyzzer اولین کسی بود که درسال ۱۹۲۹، آلودگی با کریپتوسپوریدیوم را در روده کور ماکیان شرح و گزارش داد، ولی هیچ نشانه‌ای ازبیماری توجه او را جلب نکرد. اولین گزارش از واگیری و مرگ و میر ناشی از کریپتوسپوریدیوم در پرندگان در سال ۱۹۵۵ و مربوط به ابتلای قسمتهای انتهایی روده باریک بوقلمونها بود. اولین گزارش کریپتوسپوریدیوز تنفسی در گونه‌های مختلف پرندگان، شامل بوقلمون نیز بود (۸،۱۸) و چندین گزارش کریپتوسپوریدیوز تنفسی شدید در بوقلمونهای تجاری نیز وجود دارد (۱۶،۳۵،۳۹).
سبب شناسی
۱- براساس جایگاه ویژه بافتی ومورفولوژی ارگانیسم دو گونه کریپتوسپوریدیوم در پرندگان مشخص شده اند : کریپتوسپوریدیوم مله آگریدیس که در شرایط طبیعی تنها روده باریک را مبتلا می‌کند و کریپتوسپوریدیوم بایلئی که دستگاه گوارش (بخصوص بورس فابرسیوس و کلوآک) وگاهی دستگاه تنفسی را مبتلا می کند.
۲- مشاهدات درمانگاهی و مطالعات تجربی بیانگر آن است که هیچ یک از گونه‌های کریپتوسپوریدیوم پرندگان، پستانداران از جمله انسان را آلوده نمی‌سازد، بنابراین از نظر بهداشت عمومی، هیچ خطر شناخته شده‌ای ندارند. گونه‌های کریپتوسپوریدیوم پستانداران گاهی بیماری مشترک بین انسان و دام ایجاد می‌کنند و در این مورد انتقال بیماری از حیوان به انسان به خوبی ثابت شده است.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

همه گیر شناسی
کریپتوسپوریدیوم، کوکسیدیوم کوچکی است که در موقعیت داخل سلولی ولی خارج سیتوپلاسمی، درست در غشای لبه مژه دار سلولهای اپی تلیال میزبان تکثیر می‌یابد. اووسیت‌ها پس از ایجاد وارد محیط خارج سلولی می‌شوند، و زمانی که در مدفوع یا ترشحات قسمت فوقانی دستگاه تنفس دفع می‌شوند، عفونت‌زا هستند.
نشانه‌های بالینی
۱- نشانه‌های بالینی کریپتوسپوریدیوز مختص این بیماری نیست ومعمولأ عوامل بیماری‌زای دیگری نیز این نشانه‌ها را ایجاد می‌کنند. ابتلای روده باریک باعث اسهال می‌شود که ممکن است در بوقلمونهای جوان، بلدرچین وطوطی سانان مهلک باشد. در بلدرچین‌های جوان ممکن است مرگ و میر تا ۹۵ درصد افزایش یابد. ممکن است عفونت‌های گوارشی درجوجه‌های گوشتی باعث کاهش رنگدانه‌های لاشه گردد.
۲- نشانه‌های کریپتوسپوریدیوز تنفسی متناسب بامحل عفونت می‌باشد. ترشح از چشم، بینی، تورم سینوسها، سرفه، تنگی نفس، نفس نفس زدن، عطسه و صداهای تنفسی وجود دارد. ممکن است عفونت‌های عمقی ریه و کیسه‌های هوایی اتفاق افتاده، سبب مرگ و میر شود. عفونت همزمان با سایر عوامل بیماری‌زای تنفسی متداول می‌باشد (۸،۳۵،۳۹).
جراحات
۱- کریپتوسپوریدیوز روده باریک باعث اتساع روده همراه با تجمع محتویات آبکی در آن می‌شود. روده کور نیز ممکن است منبسط ودارای محتویات آبکی و کف آلود باشد. جراحات بافت شناسی شامل کوتاه شدن خملها همراه با نکروز و از بین رفتن سلولهای روده‌ای در ناحیه رأس خمل و حضور تعداد زیادی ارگانیسم در لبه مژه دار اپی تلیوم مخاطی می‌باشد. ارگانیسم‌ها همچنین در مخاط تونسیل‌های روده کور و درمخاط بورس فابرسیوس و کلو آک یافت می‌شوند. ممکن است اپی تلیوم مخاط بورس، هیپرپلاستیک و حاوی تعدادی هتروفیل باشد.
۲- کریپتوسپوریدیوز تنفسی باعث ایجاد اکسودای موکوسی خاکستری یا سفیدی بر روی سطوح مخاطی مبتلا در ملتحمه، سینوس‌ها، بوقک‌های بینی، نای، برونش‌ها و کیسه‌های هوایی می‌شود. در بوقلمون ممکن است حجم سینوسهای تحت حدقه‌ای به طور مشخصی افزایش یابد. عفونتهای ریوی ممکن است سفت شدن ریه‌ها و ایجاد رنگ خاکستری در آنها گردد.
تشخیص
۱- در بیشتر موارد، کریپتوسپوریدیوز را می‌توان با انجام آزمایش‌های بافت شناسی بر روی نمونه‌های بیوپسی شده با بافتهای جمع آوری شده در کالبدگشایی تشخیص داد. دررنگ آمیزی با هماتوکسیلین _ائوزین، این ارگانیسم بازوفیلیک بوده، ۲ تا ۴ میکرون قطر دارند و با لبه‌های مژه دار مخاط ارتباط نزدیکی دارند.
۲- از نظر سیتولوژی می‌توان جهت تأیید تشخیص استفاده نمود. گسترشهای تماسی سطوح مخاطی را می‌توان به وسیله یک میکروسکوپ فازکنتراست یا فاز کنتراست متعارض مورد آزمایش قرار داد. همچنین می‌توان این گسترشها را بعد از خشک شدن در هوا، با رنگ کربن فوشین قرمز یا گیمسا رنگ آمیزی کرد.در رنگ آمیزی با گیمسا ممکن است لازم باشد که آنها را از مخمرها متمایز نمود.
۳- برای مشخص نمودن اووسیت در نمونه‌های مدفوع، از تکنیک‌های شناورسازی در محلول‌های Sather’s sucrose، سولفات روی (۳۳ درصد تا اشباع) و کلرید سدیم (۳۶ درصد تا اشباع) استفاده می‌شود.
اووسیت‌ها ۴ میکرون قطر دارند ودارای دیواره سلولی ضخیم ، یک جسم باقی مانده برجسته و اجسام متراکم کروی کوچکتر و اسپوروزوئیت‌های هلالی می‌باشند.
۴- عوامل بیماری‌زای رایج دستگاه تنفس که با کریپتوسپوریدیوز تنفسی همراه بوده‌اند، شامل اشریشیا کلی، پاستورلا مولتوسیدا، ویروس بیماری نیوکاسل، آدنو ویروس‌ها، ویروس برونشیت عفونی و رئوویروسها می‌باشند.
۵- بسیاری از طیور گوشتی مبتلا به کریپتوسپوریدیوز بورس، به بیماری گامبورو نیز مبتلا بوده اند ولی این حالت برای بیماری‌زا بودن آن لازم نیست. در سایر پرندگان نیز ممکن است، بیماری‌های سالمونلوز، کاندیدیازیس، هپاتیت ویروسی بوقلمون، عفونت‌های رئو ویروسی روده‌ها و سایر انگلها با بیماری کریپتوسپوریدیوز همراه شوند.
۲-۳-۳- هگزامیتیازیس
تعریف
هگزامیتیازیس از بیماری‌های تک یاخته‌ای بوقلمونهای جوان، اردک‌ها، کبوتر، طاووس و بسیاری از پرندگان تفریحی می‌باشد که با تورم نزله‌ای روده و اسهال آبکی یا کف آلود مشخص می‌گردد.
وقوع بیماری
هگزامیتیازیس معمولأ در بوقلمونهای جوان در سن ۱ تا ۹ هفتگی و بخصوص در پرندگانی که در دوره‌های بعد نیز با همان امکانات پرورش داده می‌شوند، دیده می‌شود. بوقلمونهای مسن تر غالبأ، حاملهای پنهان بیماری می‌باشند. هگزامیتیازیس همچنین در پرندگان تفریحی (قرقاول، بلدرچین، نوعی کبک و غیره)، طاووس و اردک بروز می‌کند. کبوتر‌ها به شکل متفاوتی از بیماری هگزامیتیازیس مبتلا می‌گردند. وقوع بیماری در بسیاری از کشورها گزارش شده است. این بیماری معمولأ در ماه های گرمتر سال و در محل‌هایی که پرورش بوقلمون با استانداردهای ضعیف بهداشتی انجام می‌شود، رخ می‌دهد. امروزه میزان بروز هگزامیتیازیس کاهش یافته است.
تاریخچه
۱- تا چندین سال هگزامیتیازیس با تریکومونیازیس اشتباه می‌شد. درسال ۱۹۳۸ Hinshaw و سایرین برای اولین بار هگزامیتیازیس و عامل ایجاد کننده آن را بوضوح مشخص نمودند.
۲- در ابتدای پیشرفت صنعت پرورش بوقلمون، خسارات وسیعی را به هگزامیتیازیس نسبت می‌دادند. با این وجود به نظر نمی‌رسد که میزان بروز این بیماری با گسترش صنعت پرورش بوقلمون افزایش یافته باشد.
۳- امروزه وقوع هگزامیتیازیس بندرت گزارش می‌شود. ممکن است پیشرفت اقدامات بهداشتی و مدیریتی در مزارع پرورش بوقلمون میزان بروز بیماری را کاهش داده باشد. داروهای شیمیایی ضد هیستوموناس که به طور معمول برای کنترل بیماری سر سیاه استفاده می‌شوند، می‌توانند هگزامیتیازیس را هم کنترل نمایند.
سبب شناسی
۱- عامل ایجاد کننده بیماری در بوقلمونهای جوان و بیشتر پرندگان حساس دیگر هگزامیتا مله اگریدیس می‌باشد. این تک یاخته با ابعاد تقریبی ۳×۹ میکرون، دارای ۸ تاژک و ۲ هسته شبیه به چشم می‌باشد. این انگل به طور سریع و جهشی حرکت می‌کند. عامل ایجاد کننده این بیماری در کبوترها هگزامیتا کولومبه است.
۲- هگزامیتا مله اگریدیس در فرورفتگیهای لیبرکون، خصوصأ در دوازدهه وابتدای ژوژنوم پرندگان مبتلا وهمین طور حاملهای مسن تر یافت می‌گردد. درعفونتهای فعال ممکن است تعداد تک یاخته‌ها بسیار زیاد باشد.
همه گیری شناسی
۱- پرندگان بهبود یافته حاملهای بیماریند و با دفع انگل همراه مدفوع، موجب آلودگی آب، غذا ومرتع می‌گردند. پرندگان حساس، انگل را از طریق بلع دریافت می‌کنند. انتقال بین گونه‌ها، مثلأ از پرندگان تفریحی به بوقلمونهای جوان براحتی صورت می‌گیرد. این طرز انتقال در مورد بوقلمونهای جوان در مرتع بسیار محتمل است.
۲_زمانی که در جوجه ریزیهای متوالی، جوجه بوقلمونها در همان مکان پرورش یابند، خصوصأ درموارد ضعیف بودن بهداشت، به نظر می‌رسد که تعداد هگزامیتاها در هر جوجه ریزی افزایش می‌یابد و نشانه‌های بیماری در جوجه ریزی‌های بعدی ظاهر می‌شوند.
نشانه‌های بالینی
۱- پرندگان مبتلا در ابتدا پر جنب و جوش و عصبی هستند، آنها بیش از حد جیک جیک می‌کنند، می‌لرزند، دور منبع حرارتی جمع می‌شوند و دمای بدنشان زیر حد نرمال است. اسهال آبکی یا کف آلود مشاهده می‌شود و پرندگان به سرعت دچار دهیدراتاسیون می‌گردند.
۲- مدتی بعد پرندگان کسل‌تر می‌شوند و در حالت ایستاده، سر را به طرف بدن جمع می‌کنند، پرها ژولیده و بالها آویزان می‌شوند. نهایتأ پرندگان به حال اغما در آمده، دست و پا می‌زنند و می‌میرند. به نظر می‌رسد که نشانه‌های نهایی مربوط به کاهش قندخون باشد.
۳- میزان ابتلا به بیماری بالاست. میزان مرگ و میر متناسب با سن و کیفیت امکانات پرورشی متغیر است. گاهی میزان مرگ و میر در پرندگان جوانی که تحت شرایط نامناسبی نگهداری شده و هرگز درمان نشده‌اند، بسیار بالا (۷۵درصدتا۹۰ درصد) می‌باشد.
جراحات
لاشه دهیدراته می‌باشد. روده‌ها نرم می‌شوند وممکن است در بعضی مناطق، اتساع حبابی شکل داشته، حاوی مقدار زیادی موکوس و گاز باشند. معمولأ نیمه قدامی روده ملتهب می‌گردد. ممکن است تونسیل‌های روده کور پرخون شوند.
تشخیص
۱- تاریخچه، نشانه‌های بالینی وجراحات کالبدگشایی براین بیماری دلالت می‌نمایند ولی باید از تورم روده مسری، عفونت پاراتیفوئیدی، تریکومونیازیس و بیماری سر سیاه متمایز شود.
۲- باید با بهره گرفتن از میکروسکوپ فازکنتراست یا با کاهش نور، گسترش تهیه شده از دوازدهه یک پرنده مبتلا را که به تازگی کشته شده است مورد آزمایش قرار داد. مشاهده تعداد زیادی هگزامیتا در قسمت ابتدایی روده دلالت بر هگزامیتیازیس دارد. اگر لاشه پرندگانی را که تازه مرده اند در اختیار داشته باشیم، ممکن است با سالین گرم به گسترش تهیه شده، هگزامیتا تا حد کفایت برای تشخیص، به حرکت درآیند. هگزامیتای مرده به سختی تشخیص داده می‌شود، بنابراین بهتر است که جهت کالبدگشایی پرندگان زنده در اختیار داشته باشیم.
۲-۳-۴- هیستومونیازیس
سرسیاه ^[۱۷]
انتروهپاتیت ^[۱۸]
تعریف
هیستومونیازیس نوعی بیماری تک یاخته است که به وسیله هیستوموناس مله آگریدیس ایجاد می‌شود و بوقلمون، ماکیان، طاووس، باقرقره، بلدرچین و احتمالأ سایر پرندگان را مبتلا می‌کند و از طریق ایجاد ضایعات نکروتیک در کبد و روده کور مشخص می‌گردد.
وقوع بیماری
هیستومونیازیس بیشتر اوقات در بوقلمونها، بویژه در سنین زیر ۳ ماهگی، در صورت مواجهه با انگل وعدم مصرف دارو، بروز می کند.