• محیط فیزیکی-شیمیایی شامل توپوگرافی، خاک، زمین‌شناسی، آب‌های سطحی و زیرزمینی، هوا، صدا و اقلیم

• محیط بیولوژیکی شامل پوشش گیاهی و جانوری منطقه، فهرست گونه‌های گیاهی و جانوری در معرض خطر، موقعیت مناطق حفاظت شده نسبت به پروژه، وضعیت زیستگاه‌ها

• محیط اقتصادی–اجتماعی شامل کلیه پارامترهای مرتبط نظیر آداب و سنن، مذهب، جمعیت، تعداد خانوار، درآمد، اشتغال و آثار باستانی و فرهنگی

- بررسی و شناسایی اثرات منفی و مثبت بر محیط­های مختلف.
- تجزیه و تحلیل اثرات مثبت و منفی بر محیط‌ها با توجه به روش انتخابی ارزیابی.
- راهکارهای کاهش و تقلیل اثرات منفی پروژه بر محیط‌های مختلف.
- ارائه برنامه مدیریت و پایش زیست­محیطی پروژه[۱۵].
در این تحقیق برای انتخاب بهترین روش جهت ارزیابی اثرات زیست­محیطی طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم به بررسی روش‌های مختلف متداول پرداخته شد و روش‌های مختلف مورد مطالعه قرار گرفت. با توجه به داده‌های موجود از روش ماتریس ایرانی جهت انجام ارزیابی اثرات زیست­محیطی طرح استفاده گردید. به این ترتیب هم مزایای روش ماتریس از جمله مقبولیت، جامعیت و سادگی و مورد پذیرش بودن در این تحقیق به کار گرفته می‌شود و هم با توجه به امکان جمع بندی سریع ماتریس ایرانی، انجام ارزیابی در کوتاه‌ترین زمان ممکن با توجه به داده‌های محدود موجود امکان پذیر می‌گردد.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۳-۶-۱- ماتریس ایرانی
در تمامی مباحث ارزیابی همواره یک رابطه علت و معلولی برقرار می­باشد و دو عنصر اثر و پیامد وجود دارد که همیشه میزان اثرگذاری یک اثر بر پیامد سنجیده می­ شود. اثرات همان عوامل و عناصری هستند که در متغیر مستقل وجود دارد و پیامدها از اثرات ناشی می­شوند. همواره در روش­های ارزیابی اثرات زیست­محیطی، میزان اثرگذاری یک اثر بر پیامد سنجیده می­ شود[۱۵].
یکی از روش­های ارزیابی، روش ارزیابی اثرات زیست­محیطی با بهره گرفتن از ماتریس ایرانی ­می­باشد که مراحل کلی انجام ارزیابی زیست­محیطی با این روش به صورت زیر بوده و در شکل (۳-۵) نیز به صورت شماتیک نشان داده شده است.
۱- انتخاب موضوع
۲- تعیین اثرات
۳- تعیین پیامدها
۴- ایجاد ماتریس
۵- ارزیابی میزان اثرگذاری اثرات بر پیامدها
۶- محاسبه میزان سودمندی و مخرب بودن هر یک از اثرات و پیامدها
۷- تعیین شاخص و ویژگی­های سودمندی و مخرب بودن هر یک از اثرات و پیامدها
۸- نتیجه نهایی پروژه
شکل ۳-۵: مراحل ارزیابی اثرات زیست­محیطی با ماتریس ایرانی
ماتریس ایرانی در حقیقت ماتریس تغییر یافته لئوپولد است که مانند هر ماتریس دیگر، سطر‌ها و ستون‌ها به ترتیب پیامدها و اثرات پروژه را نشان می‌دهند. دلیل این تغییر این است که ماتریس لئوپولد با ارزش گذاری ۱۰+ تا ۱۰- نتوانست جایى در خور براى ارزیابى اثرات زیست­محیطی در کشور ما کسب کند اما همین ماتریس لئوپولد زمانى که ارزش­گذارى آن به ۵+ تا ۵- تغییر یافت توانست جاى بسیارى از روش­هاى معمول ارزیابى اثرات را بگیرد[۱۶].
در ماتریس اولیه لئوپولد به این دلیل که می­توان در زبان انگلیسى ۱۰ صفت خوب و ۱۰ صفت بد را یافت که به راحتى براى یک انگلیسى زبان و یا مسلط به زبان انگلیسى قابل درک باشد، ارزش­گذارى از ۱۰+ تا ۱۰- در نظر گرفته شده است. اما از آنجاییکه براى تمام این ۲۰ صفت، نمی­توانیم در زبان فارسى معادلى قابل لمس و درک پیدا کنیم و تنها می­توانیم برای ۵ صفت خوب و ۵ صفت بد، معادل فارسى برگزینیم، ماتریس لئوپولد به ماتریس اصلاح شده تغییر ماهیت داد و امروزه با ارزش­گذاری ۵+ تا ۵- معروف به ماتریس ایرانى شده است[۱۶].
با کمک این ماتریس می‌توان تاثیر هر یک از فعالیت‌های اجرایی پروژه را بر فاکتورهای تاثیر پذیر زیست­محیطی به طور مجزا مورد بررسی قرار داد و علاوه بر آن می‌توان پیامدهای زیست­محیطی هر پروژه را در مقاطع زمانی مختلف و با توجه به نوع فعالیت و مرحله اجرایی آن ارزیابی نمود.
فعالیت‌های اثرگذار پروژه نیز با توجه به تشریح طرح و نیز سیمای طرح موجود، به تفکیک دو مرحله اجرایی و بهره ­برداری در نظر گرفته می­ شود. عمده‌ترین تفاوت ماتریس ایرانی با ماتریس لئوپولد، همانگونه که ذکر گردید، تعداد اعداد هر سلول و نیز دامنه بارگذاری است. در ماتریس ایرانی، اثرات متقابل فعالیت‌های پروژه و فاکتورهای محیط­زیست بر یکدیگر تعیین شده و به صورت عددهایی در دامنه ۵+ تا ۵- بارگذاری می‌گردد. عدد ۵+ اثر مثبت (سودمندی یا مطلوبیت) بسیار خوب و عدد ۵- اثرات منفی (تخریب یا نامطلوب) خیلی زیاد را نشان می‌دهد. مفاهیم اعداد در این روش به صورت جدول (۳-۱) ارائه گردیده است:

جدول ۳-۱: مفاهیم اعداد استفاده شده در ماتریس ارزیابی

اثر منفی (تخریب)
اثر مثبت (سودمندی)

خیلی زیاد
۵-
بسیار خوب
۵+

زیاد
۴-
خوب
۴+

متوسط
۳-
متوسط
۳+