۴) به پاسخگویان در مورد اینکه غیر واقعی بیان کردن WTP از نظر اخلاقی مناسب نبوده و ممکن است تحقیق انجام گرفته بخوبی صورت نگیرد و نتایج اشتباه بدست آید توضیح داده شود. این کار باعث میشود که پاسخگویان تشویق شده و موضوع را مورد بررسی قرار دهند.
جدای از این موارد، یافتن و استفاده از روشهای محرک سازگار استخراجی مثل روش DC، تأثیر انحراف استراتژیک را به حداقل میرساند. با مرور انواع مطالعات در زمینه انحراف استراتژیک، میشل و کارسون (۱۹۸۹)، پیشنهاد کردند که پرسشنامههای CVM طوری طراحی شوند که پاسخگویان را در ایجاد انحراف استراتژیک سوق ندهد(امیرنژاد، ۱۳۸۹).
۲-۷-۳-۸- دستورالعملهایی برای اجرای مناسب روش ارزشگذاری مشروط و مدیریت آن
( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )
مشکلات مربوط به CVM عمدتاً به دلیل اجرای ضعیف و چگونگی انجامCVM میباشد، بنابراین، روش CVM اگر بطور کامل و صحیح اجرا شود، قادر به برآورد ارزشهای اقتصادی میباشد. حامیان روش CVM، چندین دستورالعمل و آییننامه مختلف برای اجرای روش CVM توسعه دادند که این روش بتواند نتایج قابل اطمینان و معتبری را ایجاد نماید. لیست کامل دستورالعملها برای اجرای صحیح CVM و اعتبار نتایج آن، به شرح زیر میباشد:
۱) فقط برای کالاهایی از روش CVM استفاده شود که پاسخگویان با آن حداقل آشنایی را داشته باشند.
۲) سناریو باید قابل قبول، واقعبینانه و قابل فهم بوده و از درجه نامطمئنی کمتری برخوردار باشد.
۳) از معیار WTAاستفاده نشود.
۴) روش پرداخت باید واقعی و مناسب باشد.
۵) از فرمتهای DC و یا OE برای تهیه برآورد حدود بالا و پایین ارزشگذاری استفاده شود.
۶) برای تعیین تمایلات رفتاری پاسخگویان، بیشتر از سئوالات مفهومی استفاده شود.
۷) اندازه نمونه باید از نظر آماری معنیدار باشد.
۸) از نقطه شروع پیشنهاد خودداری شود.
۹) از هرگونه راهنمائی بطور مستقیم و یا ضمنی در پرسشنامه یا مصاحبه خودداری شود.
۱۰) بین مصاحبه رو در رو و روشهای کنترلی (تلفنی، پستی، پست الکترونیکی)، یکی بطور کامل انتخاب شود و مطمئن شوید که نمونه یا جامعه بطور صحیح نمونهگیری شده است.
۱۱) اگر پاسخگویان تجربه ارزشگذاری را داشته باشند، روش CVM بهتر اجرا میشود، یا در پرسشنامه چند تجربه ارزشگذاری ذکر شود.
۱۲) تذکر به پاسخگویان برای کاهش انحراف استراتژیک در رابطه با سواری رایگان و ضمانت پرداخت، و بیان شود که این موارد باعث افزایش انحراف استراتژیک شده و تحقیق را دچار اشکالاتی خواهد کرد.
۱۳) در تمام مراحل اجرای روش CVM، دقت کافی لازم است.
۱۴) جوابهای بدون پاسخ حداقل شود.
۱۵) استفاده مصاحبه رو در رو بجای مصاحبه تلفنی و بررسی پست الکترونیکی.
۱۶) انجام پیشآزمون برای اجرای بهتر مصاحبه.
۱۷) پیشآزمون برای پرسشنامه CVM.
۱۸) تشریح و توصیف برنامهها یا سیاستها بطور صحیح برای پاسخگویان.
۱۹) استخراج دلیل یا دلایل پاسخهای"بله” یا “خیر” در سئوالات ارزشگذاری.
۲۰) یادآوری به پاسخگویان از نظر محدودیت درآمدی آنها و استفاده درآمد آنها برای گزینههای مهمتر.
بررسی تعداد قابل توجهی از مطالعات انجام شده در زمینه CVM، نشان میدهد که تعدادی از انحرافات بحث شده، ناشی از اجرای ضعیف این روش میباشد. بنابراین پیشآزمون در زمینه انجام مصاحبه و مطالعات مقدماتی یک شرط لازم در مطالعه CVM میباشد. این موضوع، بعضی از انحرافات بوجود آمده در مرحله مقدماتی را کاهش میدهد. همچنین پیشنهاد و توصیه شده است که اگر دستوالعملهای تهیه شده توسط محققین و نویسندگان مختلف، به دقت مورد توجه قرار گیرد و به آنها عمل شود، میتوان بسیاری از انحرافات بالقوه را کنترل کرد و یا به حداقل رسانید. هر چند ممکن است روش CVM، نقطه ضعفها و محدودیتهای خاصی داشته باشد، اما این روش یک روش امیدوارکننده است و میتواند برای بدست آوردن اطلاعات مفید و سودمند مورد استفاده قرار گیرد.
با توجه به مطالب ارائه شده در خصوص رهیافتهای مختلف ارزشگذاری و ویژگیهای مطلوب ارزشگذاری مشروط، پژوهش حاضر این روش را به منظور تعیین تمایل به پرداخت برای برنج ارگانیک مورد استفاده قرار داده است. در این راستا، به منظور آشنایی با چگونگی الگوسازی و متغیرهای مورد استفاده در رهیافت CVM، مروری بر مطالعات داخلی و خارجی صورت گرفته در خصوص ارزشگذاری و یا سایر مفاهیم مرتبط صورت گرفت.
۲-۸- بررسی سوابق پژوهشی
در زمینه تمایل به پرداخت محصولات ارگانیک، مطالعات اندکی در ایران صورت گرفتهاست. پژوهش بریم نژاد و هوشمندیان(۱۳۹۲)، با بکارگیری از روش ارزشگذاری مشروط و مدل دو مرحلهای هکمن به برسی دلایلی که میتواند باعث خرید یا عدم خرید سبزیجات با کیفیت توسط مصرفکنندگان در استان تهران شود میپردازد، در این مطالعه با بهره گرفتن از روش ارزشگذاری مشروط، برتری ها و سلایق فردی در زمینه پولی با توجه به تغییر در کیفیت کالا استخراج گردید و مقدار تمایل به پرداخت نیز توسط مدل هکمن دو مرحله ای برای سبزیجات سالم برآورد گردید و نتیجه آن میانگین تمایل به پرداخت را برای هر کیلو سبزی سالم ۲۲۲۰ ریال بدست آمد. در این تحقیق میزان تمایل به پرداخت متغیر مستقل و خرید سبزیجات سالم از سوی شهروندان شهر تهران متغیر وابسته میباشد.
پژوهش مافی و همکاران (۱۳۹۱)، با بکارگیری رهیافت ارزشگذاری مشروط، میزان تمایل به پرداخت مصرفکنندگان برای محصولات ارگانیک سبزیجات و خیار در استان گیلان و تهران تعیین کرد. در این مطالعه از میان متغیرهای توضیحی مورد مطالعه درآمد و سابقه ابتلا به سرطان در میان اقوام اثر مثبت و معنیداری بر میزان تمایل به پرداخت داشتند. برای اندازه گیری میزان تمایل به پرداخت افراد برای این محصولات از روش انتخاب دوتایی و الگوی لوجیت[۷۰] استفاده شد. متوسط تمایل به پرداخت افراد برای خرید هر کیلوگرم محصول خیار ارگانیک، ۱۲۲۰۰ ریال و برای هر کیلوگرم سبزیجات ارگانیک ۱۷۲۳۸ ریال برآورد شد. در این تحقیق برآورد میزان تمایل به پرداخت متغیر مستقل و محصولات ارگانیک متغیر وابسته میباشد.
هدف اصلی پژوهش موزون و همکاران (۱۳۹۱)، بررسی تاثیر سیاستها و باور عمومی به عنوان عوامل موثر در توسعه کشاورزی ارگانیک و پایدار از نظر مصرفکنندگان در شهر اصفهان میباشد. تحقیق حاضر از نظر روش توصیفی پیمایشی و نوع تحقیق بر مبنای هدف، کاربردی میباشد. یافتهها نشان میدهد از نظر مصرفکنندگان محصولات کشاورزی، نگرش سلامتی و تغذیهای نسبت به نگرش زیست محیطی در انتخاب محصولات کشاورزی ارگانیک اهمیت و تاثیر بیشتری دارد. همچنین برای اکثر خانوارها نگرش زیست محیطی میتواند یک شرط ضروری (ولی نه کافی) برای انتخاب محصولات ارگانیک باشد ولی نگرش سلامتی و تغذیهای برای انتخاب محصولات ارگانیک هم شرط ضروری و هم کافی میباشد. در واقع انتخاب و تمایل به خرید این محصولات، وابسته به ارزیابی ارزش ویژگیهای تغذیهای و سلامتی محصولات کشاورزی ارگانیک میباشد. در این تحقیق بررسی دانش و تمایل افراد متغیر مستقل و خرید و مصرف محصولات ارگانیک متغیر وابسته میباشد. همچنین هدف از تحقیق حقجو و همکاران (۱۳۹۰)، شناسایی عوامل موثر بر تمایل به پرداخت اضافی مصرفکنندگان برای محصولات ارگانیک مدنظر قرار دادند. به منظور شناسایی عوامل مؤثر بر تمایل به پرداخت مصرفکنندگان از روش ارزشگذاری مشروط و مدل لاجیت ترتیبی که به روش حداکثر راستنمایی در این تحقیق برآورد شد. نتایج توصیفی نشان میدهند که حدود ۹۷ درصد مصرفکنندگان حاضر به پرداخت مبلغی اضافی برای خرید محصولات سالم نسبت به انواع متداول هستند، در حالی که حدود ۸۴ درصد آنها حاضر به پرداخت نرخ افزوده ۵ الی ۲۵ درصد برای خرید این محصولات هستند. نتایج حاصل از تخمین الگوی لاجیت حاکی است که عواملی چون درآمد افراد، بعد خانوار، تمایلات حفظ محیطزیست، سطح اطلاع افراد از ویژگیهای محصولات سالم و ریسک مواد غذایی خطرزا اثر مثبت و معنیداری بر تمایل به پرداخت آنها برای محصولات غذایی سالم نسبت به انواع متداول نشان میدهند. همچنین خانمها تمایل به پرداخت بیشتری داشته و وجود افراد با شرایط خاص در خانواده سبب افزایش معنیدار تمایل به پرداخت نرخ افزوده برای محصولات سالم میباشد. در این تحقیق مصرفکنندگان متغیر مستقل و تمایل به پرداخت نرخ افزوده برای محصولات غذایی سالم متغیر وابسته میباشد.
پژوهش رجبی و همکاران (۱۳۹۰)، به برسی دانش و تمایل افراد نسبت به خرید و مصرف محصولات ارگانیک را در شهرستان کرج صورت دادند. با بهره گرفتن از فرمول کوکران ۳۰۶ نفر از افراد به روش نمونهگیری طبقهای با انتساب متناسب انتخاب شدند، این تحقیق از نوع مطالعات توصیفی- همبستگی بوده که برای گردآوری اطلاعات مورد نیاز از پرسشنامه استفاده شده است. نتایج نشان داد که افراد تمایل نسبتاً متوسطی نسبت به خرید و مصرف محصولات ارگانیک داشتند، همچنین یافتهها در خصوص میزان دانش افراد نسبت به محصولات ارگانیک بیانگر آن است که میزان دانش افراد یکسان نبوده و با توجه به اینکه افراد سابقه فعالیت کشاورزی دارند یا نه، تغییر میکند، اما تفاوت معنیداری بین دانش متولدین شهر و روستا نسبت به محصولات ارگانیک مشاهده نشد. همچنین تفاوت معنیداری بین دانش زنان و مردان نسبت به محصولات ارگانیک مشاهده نشد. در این تحقیق متغیر وابسته خرید و مصرف محصولات ارگانیک و متغیر مستقل دانش و تمایل افراد شرکتکننده میباشد.
در پژوهش بابا اکبری و همکاران (۱۳۸۷)، جامعه آماری این تحقیق شامل مصرفکنندگان محصولات کشاورزی در پنج استان تهران، فارس، اصفهان، کرمانشاه و آذربایجان شرقی میباشد، هدف کلی این پژوهش برسی نگرش مصرفکنندگان محصولات کشاورزی ارگانیک و عوامل موثر بر پذیرش آن است. پژوهش از نوع کاربردی، روش پژوهش از نوع توصیفی- پیمایشی میباشد، نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که میزان دانش و شناخت مصرف کنندگان نسبت به محصولات ارگانیک کم میباشد و از جهتی مهمترین ویژگیهایی مهم برای مصرفکنندگان، سلامت محصولات و طعم آنها است. این نتیجه بیانگر آن است که مردم نسبت به سلامتی خود و محصولات غذایی نگران میباشند. مهمترین عامل در پذیرش محصولات ارگانیک در این پژوهش به ۴ عامل آموزش- اطلاع رسانی، خدماتی- حمایتی، نظارت واقتصادی دستهبندی شده که در مجموع ۷/۶۹ درصد از واریانس موجود را تبیین نموده است. در این تحقیق بررسی نگرش مصرفکنندگان و عوامل مؤثر بر آن متغیر مستقل پذیرش محصولات کشاورزی ارگانیک متغیر وابسته می باشد.
در خارج از کشور مطالعات زیادی به ارزشگذاری محصولات ارگانیک و ارزیابی پتانسیل بازار از دیدگاه مصرف کنندگان پرداختهاند. اوسیو و آنفری[۷۱] (۲۰۱۳)، تجزیه و تحلیل تمایل مصرفکنندگان به پرداخت مبلغ اضافه برای هندوانه و کاهو ارگانیک در مقایسه با هندوانه و کاهو معمولی را با بهره گرفتن از رهیافت ارزشگذاری مشروط در غنا مدنظر قرار دادند. نتایج نشان میدهد که علاوه بر ویژگیهای اجتماعی و اقتصادی، تازگی محصول اثرات مثبت بر تمایل مصرفکننده به پرداخت اضافه بها برای هندوانه ارگانیک در مقایسه با هندوانه معمولی دارد. در حالی که اندازه محصول دارای تاثیر منفی بر تمایل مصرفکننده در پرداخت مبلغ اضافه برای کاهو ارگانیک دارد. برآورد متوسط تمایل مصرفکننده به اضافه پرداخت برای یک کیلو هندوانه ارگانیک ¢۵۵۵۴/۰ غنا ( $۴۵۷۵/۰ آمریکا) است و برای کاهو ارگانیک این مقدار برابر با ۲۶/۱ واحد پولی ملی غنا ($۰۳۶۱/۱ آمریکا) است.
کاوسی کلاشمی و همکاران (۲۰۱۲)، با بکارگیری رهیافت ارزشگذاری مشروط به تعیین میزان تمایل به پرداخت شهری برای محصول ارگانیک مرغ سبز در استان گیلان ایران پرداخت. این تحقیق با بهره گرفتن از پرسشنامه و به روش انتخاب دوتایی دوگانه و مدل لاجیت استفاده شده و بر اساس روش حداکثر درستنمایی، پارامترهای الگو برآورد شدهاست. از میان متغیرهای مورد مطالعه، متغیر درآمد و سطح تحصیلات، اثر مثبت و معنیداری بر میزان تمایل به پرداخت برای خرید مرغ سبز داشتند. متوسط تمایل به پرداخت افراد برای خرید هر کیلوگرم مرغ سبز معادل با ۳۷۲۷۹ ریال می باشد. در این مطالعه برآورد مصرفکنندگان متغیر مستقل و تمایل به پرداخت برای محصول ارگانیک مرغ سبز متغیر وابسته میباشد.
پژوهش کلونی و کلایبر[۷۲](۲۰۱۲)، به برسی اولویتبندی برای انجمنهای حامی کشاورزی (تعاونیها)، از جمله تمایل برای دریافت برنامههای صدور گواهینامه ارگانیک در دو شهر اوهایو و پنسیلوانیای آمریکا میپردازد و به دنبال پاسخ این سوال است که آیا مصرفکنندگان حاضر به پرداخت هزینه برای مواد غذایی ارگانیک هنگامیکه در روستا(مزارع کوچک) تولید میشوند، میباشند. این مطالعه نشان میدهد که مصرفکنندگان تمایل زیادی برای پرداخت هزینه برای تولیدات ارگانیکِ گواهی شده دارند، اما ضرورتاً این محصولات نباید در مزارع کوچک تولید شوند. با توجه به تمایل ظاهری مصرفکنندگان به غذاهای ارگانیک و محلی و گسترش سریع تعاونیها در سراسر ایالات متحده میتوان امید داشت این روند باعث پایین آمدن هزینه برای خرده کشاورزان برای دریافت گواهی ارگانیک و باعث کاهش هزینههای تولید شود.
والرین و همکاران (۲۰۱۱)، تمایل مصرفکنندگان به اضافه پرداخت برای محصولات ارگانیک در میان خانوارها شهری تانزانیا[۷۳] را مورد برسی قرار دادند. این مطالعه نشان داد که ۷۸ درصد از پاسخ دهندگان تمایل به اضافه پرداخت برای محصولات ارگانیک دارند. نتایج همچنین نشان داد که از دلایل اصلی برای خرید محصولات ارگانیک مزایای زیست محیطی و بهداشتی میباشد. علاوه بر این، این نظرسنجی نشان میدهد که مصرف محصولات ارگانیک در حال افزایش است، با این حال، توسعه محصول و نوآوری در صدور گواهینامه، پردازش، برچسب زدن و بسته بندی مورد نیاز برای تحریک بیشتر تقاضا مورد نیاز است.
پژوهش تاگباتا- سایریکس[۷۴] (۲۰۰۸)، تأثیر برچسب ارگانیک و تجارت حلال (منصفانه)[۷۵] بر تمایل به خرید مصرف کنندگان در فرانسه را مورد ارزیابی قرار داد. نتایج نشان میدهد که نزدیک به نیمی از مصرف کنندگان، غیر حساس به برچسبارگانیک و تجارت حلال (منصفانه) هستند. به نظر میرسد معیارهای مانند طعم ومسائل مربوط به سلامت نقش مهمتری نسبت به قیمت محصول برای انتخاب آن از سوی مصرف کنندگان دارد.مطالعه دیگری که توسط رودریگز و همکاران[۷۶] (۲۰۰۷)در آرژانتین درباره تمایل به پرداخت هزینه برای مواد غذایی ارگانیک با روش ارزشگذاری مشروط صورت گرفت نشان داد که مصرف کنندگان آرژانتینی حاضر به پرداخت هزینه بالاتر برای به دست آوردن محصولات با کیفیت بهتر هستند و این درصد بین ۶% تا ۲۰۰% اختلاف قیمت با محصولات عادی دراد.
آریزا و همکاران[۷۷](۲۰۰۷)، مطالعه حاضر به تجزیه و تحلیل تمایل برای مصرف سبزیجات و میوههای محلی و محصولات ارگانیک به دو روش ارزشگذاری مشروط و آزمایش انتخابی در جنوب اسپانیا میپردازد. براساس روش ارزشگذاری مشروط، شهروندان به طور متوسط ۴۹٪ برای محصولات ارگانیک و ۲۷٪ برای محصولات محلی حاضر به اضافه پرداخت هستند.
اسکارپا و همکاران[۷۸](۲۰۰۶)، در این مقاله به بررسی تمایل مصرفکنندگان برای سیستمهای تولید سازگار با محیط زیستی و نقش شهرت یک منطقه در خرید محصولات مختلف برای هویج در والدیگرستای ایتالیا[۷۹] میپردازد. با بهره گرفتن از چند ویژگی جدا و انتخابی همچنین مدللاجیت و با در نظر گرفتن مطلوبیت نهایی درآمد، برای برسی اثر شهرت تولیدکنندگان یک منطقه (درهکوهستانی) برای خرید یک محصول سازگار با محیطزیست توسط مصرفکنندگان مورد برسی و تجزیه و تحلیل قرارگرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که شهرت یک منطقه در تولید محصول سازگار با محیط زیست و ارگانیک تا چه اندازه در حفظ وفاداری مشتری و تمایل به خرید آن تاثیرگذار است.
اوانوا و ترنتر[۸۰] (۲۰۰۴)، این مطالعه به برسی تمایل به پرداخت، تمایل به افزایش مالیاتها ، تمایل به افزایش قیمتها و تمایل به قبول کاهش در استاندارد در زندگی به منظور حفاظت از محیطزیست در کشورهای صنعتی به ویژه استرالیا با بهره گرفتن از تجزیه و تحلیل رگرسیون و روش ارزشگذاری مشروط میپردازد. در نتایج مشاهده شد سن و جنس در تمایل به پرداخت نقش کمی دارد ولی درآمد و تحصیلات در تمایل به پرداخت تاثیرگذار است همچنین به برسی تاًثیر احزاب در استرالیا به منظور حمایت از افزایش مالیات برای حفاظت از محیط زیست میپردازد. در مورد استرالیا، تنوع قابل توجهی در تمایل در میان هواداران احزاب سیاسی وجود دارد و نشان میدهد که حمایت از اصلاحات سیاست در حفاظت از محیط زیست در تغییر آب و هوا منوط به سیاست درون حزبی است.
کورسی و نوویلی[۸۱](۲۰۰۲)، در این مقاله، مدلی برای تخمین تمایل مصرفکنندگان برای پرداخت حداکثر بها برای گوشتگاو ارگانیک و مقایسه آن با خرید گوشت گاو در تورین ایتالیا[۸۲] میباشد، برای این منظور، از تئوریهای مربوطه و روش های اقتصادسنجی، براساس مدل RUM[83] و ارزشگذاری مشروط استفاده شده است. هدف از این مقاله بررسی ارائه چارچوب نظری برای روش سنتی و جدید با رویکرد برآورد حداکثر پرداخت قیمت مصرفکنندگان برای بهبود کیفیت، گوشت گاو ارگانیک است. نتایج نشان میدهد که گوشت گاو ارگانیک ممکن است سهم بازار قابل ملاحظهای به دست آورید. در این تحقیق تمایل مصرفکنندگان متغیر مستقل و میزان خرید و تمایل به پرداخت حداکثر بهای برای بهبودکیفیت گوشت ارگانیک متغیر وابسته میباشد.
۲-۸- چارچوب نظری تحقیق
در این تحقیق، پس از بررسی الگوها، ابعاد و شاخص های متعدد مورد مطالعه در تحقیقات داخلی و خارجی مرتبط و با در نظر گرفتن شرایط و خصوصیات جامعه مدنظر، چارچوب زیر برای ارزیابی نگرش افراد نسبت به محصولات ارگانیک به ویژه برنج ارگانیک در گروههای مختلف (ویژگیهای شخصی و حرفهای، ویژگیهای اجتماعی و ویژگیهای اقتصادی) مورد بررسی قرار گرفته است.
شکل ۲-۱- چارچوب نظری و الگوسازی پژوهش حاضر
۲-۹- جمع بندی
با توجه به تحقیقات که بیان شد در زمینه تمایل به مصرف یا دانش افراد نسبت به محصول برنج ارگانیک مقاله ای در داخل کشور به چاپ نرسیده است ولی بطور تخصصی تر در مورد کشت توام برنج و پرورش اردک و مقایسه آن با کشت متداول، برسی تاثیر کودهای ارگانیک در رشت برنج، برسی کشت ارقام برنج در روش کشت برنج و اردک، برسی تاثیر ترکیبات مختلف مواد ارگانیک، بقایای گیاهی و کودهای زیستی بر بهره وری، اقتصاد و سلامت خاک نظام های کشت ارگانیک بر پایه برنج، مقالاتی به چاپ رسیده است. در مقالات چاپ شده بیشتر بر روی محصولات ارگانیک تمرکز دارد و کمتر به خود محصولات بخصوص برنج ارگانیک پرداخته شده است. در مقالات ذکر شده در مرور منابع بیشتر از روش های ارزش گذاری مشروط، روش انتخاب دوتایی و مدل های لاجیت و توبیت و RUM استفاده شده است و مهمترین عامل در پذیرش محصولات ارگانیک را میتوند بطور خلاصه حفظ محیط زیست، رفاه نسبی شخص، بهداشت، سطح تحصیلات، آموزش- اطلاع رسانی، خدماتی- حمایتی، نظارت و اقتصادی دسته بندی کرد.
فصل سوم
مواد و روشها