از این آیه برخی از نکات زیر دریافت می گردد:
- ضرورت خوش‏خلقى، نرمش و رأفت رهبران الهى با مردم‏
- ترغیب به خوش‏خُلقى و مدارا و نکوهش از سنگدلى و خشونت، در برخوردهاى اجتماعى‏
- شکستها و سختیها، زمینه‏ساز پراکندگى جامعه از پیرامون رهبران خود، و مداراى ایشان با آنان از میان برنده آن زمینه‏هاست‏
-مشورت با مردم و شرکت دادن آنان در تصمیم‏گیریهاى اجتماعى، از وظایف رهبران اسلام‏(هاشمی رفسنجانی و دیگران،۱۳۸۵،ج۳: ۱۱۵ -۱۱۴)
۴.۲.۱۱کوتاه کردن آرزو:
واژه های «امل»،«رجا» و «تمنی »،در قرآن کریم معنای نزدیک به هم دارند. در قرآن ،دو بار واژه «أمل» به کار رفته است؛یک بار به معنای آرزوی نیکو و یک بار به معنای آرزوی نکوهیده.واژه «رجاء» و مشتقات آن هم ۲۷ بار در قرآن آمده که غالب آنها درآرزوهای نیکو به کار رفته است.به عکس،واژه «منی» و مشتقات آن ، ۲۱ بار به کار رفته که در غالب موارد،مقصود آرزوهای نکوهیده است.(ری شهری،۱۳۹۰،ج ۶: ۶۵)
آرزوی مال ریشه در سرشت انسان دارد .انسان ،ذاتاً در جستجوی کمال مطلق است و آرزوهای او حد و حصر ندارند.این خصو عیت فطری ،در حقیقت،موتور زندگی و اصلی ترین عامل پیشرفت تمدن بشر و تکامل جامعه انسانی است.جهان با آرزو بر پاست و انسان با آرزو زندگی می کند.اگر آرزو از آدمی گرفته شود،هیچ مادری فرزند خود را شیر نمی دهد ،هیچ باغبانی نهال نمی نشاند،هیچ پژوهشی انجام نمی شود. هیچ کشف تازه ای در جهان علم،رخ داد و سر انجام ،جامعه بشر،هیچ حرکتی به سوی تکامل نداشت.از این رو پیامبر اکرم (ص) آرزو را رحمتی می داند که خداوند متعال به جامعه بشر ارزانی داشته است.(همان:۶۶)
تشخیص ندادن هدف زندگی،نیاز های حقیقی و آرزوهای درست ،اهمیت ندادن به زندگی جاوید ،کسالت ،ناشکیبی ،اشتغال به کارهای بیهوده و سر گر می های زیانبار ،آلودگی های اخلاقی و عملی ،و از همه مهم تر متکی نبودن بر استعدادهای خدادادی و تکیه کردن برغیر خداوند متعال در زندگی ،آفت رسیدن به آرزوها است.نخستین شرط بهره گیری از نعمت آرزو ،معرفت است.اگر کسی نداند در دنیا چه آرزوهایی عقلایی،منطقی و دست یافتنی اند عور خود را صرف خیالات و موهوماتی می کند که هیچ گاه بدانها دست نخواهد یافت.
در احادیث اسلامی ،از جهل ،حماقت ،غفلت ،آلودگی های اخلاقی و عملی ،دنیا پرستی و شقاوت به عنوان ریشه های آرزوهای باطل و نکوهیده ،معرفی شده اند.
زوال عقل و از دست رفتن بصیرت ،فراموشی زندگی پس از مرگ، قساوت قلب ،کوتاهی در انجام دادن کارهای نیک و یا فراموش کردن آنها و افتادن در دام انواع فسادها و سختی ها و ناکامی ها،به عنوان آثار و زیان های آرزو های نکوهیده مطرح گردیده اند.(همان:۷۰)
ارزش هایی از قبیل :نیکو کاری،اخلاص ،صداقت، پارسایی ،سلامت جان،بی نیازی روحی و مهم تر دستیابی به معارف شهودی و در نهایت آسایش همیشگی در بهشت جاوید،از برکات کوتاهی آرزو است از نگاه احادیث که عوامل یاد شده همگی در اعتماد سازی دارای نقش پر رنگی هستند.(همان:۷۱)
خداوند متعال در آیه ۳ سوره حجر می فرماید:
«ذَرْهُمْ یَأْکُلُوا وَ یَتَمَتَّعُوا وَ یُلْهِهِمُ الْأَمَلُ فَسَوْفَ یَعْلَمُونَ»
«بگذارشان تا بخورند و برخوردار شوند و آرزو[ها] سرگرمشان کند، پس به زودى خواهند دانست‏»
۴.۲.۱۲وفاق اجتماعی
وقتی سخن از وفاق و اتحاد به میان می آید،باید محور یا محورهای آن ونیز اصول موضوعه آن را تعیین کرد.وفاق با محورها و توجه به اصول موضوعه ذیل تحقق یافتنی خواهد بود:
۱-توجه به تفاوت های فردی و اجتماعی انسان ها و قبول آنها
۲-احترام به مقررات اجتماعی مورد قبول و نصب العین قرار دادن آن
۳-رعایت حق حیات انسانی برای انسان ها به عنوان بندگان خدا

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۴-رعایت عدالت در تمامی مناسبات و روابط
۵-رعایت اصول اخلاقی و آرای محموده در روابط،و برای دیگران پسندیدن آنچه راکه برای خود پسندیده می دانیم.
۶-تکیه بر مشترکات انسانی و دینی ،و پرهیز از جدال ها و مخاصمات بی حاصل و روی آوردن به گفتگو و دعوت
۷-توجه به فطریات انسان ها که دعوت اسلام،نیز مبتنی برآن هاست.محور انس و الفت در میان انسان ها ،هماهنگی در فطریات است.
۸-تکیه بر عقلانیت در جایی که نص و اصل خدشه ناپذیر دینی مورد وفاق وجود ندارد.
۹-اتکا بر الگوهای انسانی خدشه ناپذیر .در میان مسلمانان،قرآن ،اعتصام به حبل الله را مطرح کرده است: خداوند متعال درآیه ۱۰۳ سوره آل عمران می فرماید:
«و همگى به ریسمان خدا چنگ زنید، و پراکنده نشوید؛ و نعمت خدا را بر خود یاد کنید: آنگاه که دشمنان [یکدیگر] بودید، پس میان دلهاى شما الفت انداخت، تا به لطف او برادران هم شدید؛ و بر کنار پرتگاه آتش بودید که شما را از آن رهانید. این گونه، خداوند نشانه‏هاى خود را براى شما روشن مى‏کند، باشد که شما راه یابید»
در این آیه نخست دعوت به تقوا شده است تا مقدمه ای برای دعوت به سوی اتحاد باشد.در حقیقت دعوت به اتحاد بدون استمداداز یک رشته اخلاقی و عقیده ای بی اثر و یا بسیار کم اثر است،به همین دلیل در این آیه کوشش شده است تا عوامل ایجاد کننده اختلاف و پراکندگی در پرتو ایمان و تقوا تضعیف گردند،لذا افراد با ایمان را مخاطب ساخته و می گوید همگی از خدا بپرهیزید و حق تقوا و پرهیز گاری را انجام دهید.حق تقوا و پرهیزگاری این است که پیوسته اطاعت فرمان او کنی،و هیچگاه مععیت ننمایی، همواره به یاد او باشی،و او را فراموش نکنی ، ودر برابر نعمتهای او شکر گذار باشی و کفران نعمت او ننمایی.(مکارم شیرازی، ۱۳۸۲ ،ج ۳: ۲۷)
۴.۲.۱۲.۱راهکارهای وفاق اجتماعی:
-خانواده ،بستر وحدت اجتماعی:خانواده در قرآن مفهومی گسترده تر از اعضای خانواده دارد و تمامی خویشان سببی و نسبی را در بر می گیرد.به عبارتی ،می توان تا حدوی نژاد و قبیله را با حذف جهات منفی اش جزئی از خانواده به حساب آورد.با این بینش،روابط عاطفی میان افراد زیادی ایجاد می شود و مناسبات میان آنان در پرتو احساس همدلی و خویشاوندی شکل می گیرد.می توان به آیه ۵۴ سوره فرقان و ۲۱ سوره روم و ۱۸۷ بقره در رابطه با مسائل خانواده اشاره کرد.
-برادری دینی:قرآن برای ایجاد همبستگی و هم دلی مومنان از یک روش تربیتی بسیارموثر استفاده کرده است. بهره گرفتن از ابزار عاطفه،ایجاد احساس همدلی و یگانگی با برادر خواندن همه مسلمانان.خداوندمتعال در آیه ۱۰ سوره حجرات می فرماید:
«إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَهٌ فَأَصْلِحُوا بَیْنَ أَخَوَیْکُمْ وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ»
«در حقیقت مؤمنان با هم برادرند، پس میان برادرانتان را سازش دهید و از خدا پروا بدارید، امید که مورد رحمت قرار گیرید»
جمله إنما المومنون إخوه که در آیه بالا آمده است یکی از شعارهای اساسی و ریشه دار اسلامی است،شعاری بسیار گیرا عمیق ،موثر و پر معنی . روی این اصل مهم اسلامی مسلمانان از هر نژادو هر قبیله،و دارای هر زبان و هر سن وسال ،با یکدیگر احساس عمیق برادری می کنند.در مراسم حج که مسلمین از همه نقاط جهان در آن کانون توحید جمع می شوند این علاقه و پیوند و همبستگی نزدیک کاملا محسوس است و صحنه ای است از تحقق عینی این قانون مهم اسلامی.(مکارم شیرازی،۱۳۸۲ ،ج۲۲: ۱۷۲)
پیامبر اکرم (ص)فرمود:
«مسلمان بر برادر مومنش سی حق دارد که برائت ذمه از آن حاصل نمی کند مگر به ادعای این حقوق یا عفو کردن برادر مسلمان او:لغزشهای او را ببخشد،در ناراحتیها نسبت به او مهربان باشد،اسرار او را پنهان دارد،اشتباهات او را جبران کند،عذر او را بپذیرد،در برابر بدگویان از او دفاع کند،همواره خیر خواه او باشد،دوستی او را پاسداری کند،پیمان او را رعایت کند،در حال مرض از او عبادت کند،در حال مرگ به تشییع او حاضر شود.دعوت او را اجابت کند،هدیه او را بپذیرد،عطای او را جزا دهد،نعمت او را شکر گوید،در یاری او بکوشد،ناموس او را حفظ کند،حاجت او را برآورد،برای خواسته اش شفاعت کند،و عطسه اش را تحیت گوید،گمشده اش را راهنمایی کند،سلامش را جواب دهد،گفته او را نیکو شمرد انعام او را خوب قرار دهد،سوگند هایش را تصدیق کند،دوستش را دوست دارد و با او دشمنی نکند،در یاری او بکوشد خواه ظالم باشد یا مظلوم: اما یاری او در حالی که ظالم باشد به این است که او را از ظلمش باز دارد،و در حالی که مظلوم است به این است که او را در گرفتن حقش کمک کند.او را در برابر حوادث تنها نگذارد ،آنچه را از نیکیها برای خود دوست دارد برای او دوست بدارد،و آنچه از بدیها برای خود نمی خواهد برای او نخواهد.(مکارم شیرازی، ۱۳۸۲،ج ۲۲: ۱۷۵ -۱۷۴)
-ولایت مومنان بر یکدیگر:«ولا» و«توالی» به این معنی است که دو یا چند چیز طوری کنار هم قرار بگیرند که بیگانه ای در میان آنان نباشد.
خداوند متعال در سوره توبه آیه ۷۱ ^[۶۷]می فرماید:
« و مردان و زنان مومن بعضی شان یاور بعضی دیگرند؛به کارهای پسندیده وا می دارند واز کارهای ناپسند باز می دارند…»
از این آیه برخی از نکات زیر دریافت می گردد:
- روح محبت ودوستى و حمایت ویارى رسانى به یکدیگر، حاکم بر جامعه مؤمنان‏
- عموم مؤمنان (زنان و مردان مؤمن) داراى نوعى ولایت و سرپرستى بر یکدیگر از جانب خداوند هستند.
- ایمان، مایه پیدایش روح دوستى و حمایت و پشتیبانى در میان اهل ایمان‏
-حسن ظن(نیکو گمانی):در قسمت حفظ آبرو و حیثیث افراد جامعه توضیح داده می شود.
-درود و سلام:خداوند متعال در سوره نورآیه ۶۱^[۶۸] می فرماید:
«…پس هرگاه به خانه‏هایى [که گفته شد] وارد شدید، به یکدیگر سلام کنید که این از جانب خدا تحیّتى مبارک و پسندیده است. این گونه، خدا آیات را براى شما بیان مى‏کند، باشد که عقل خود را به کار گیرید.»
از آیه فوق برخی از نکات زیر دریافت می گردد:
-سلام کردن به یکدیگر به هنگام ورود به خانه ها ،توصیه خداوند به همه مسلمانان
- سلام