در هر مرحله از تحقیق با توجه به اهداف آن فاز و امکاناتی که آن روش در اختیار محقق قرار ‌می‌دهد، تلاش شد تا از ملاک‌ها و شاخص‌های مناسب استفاده شده و تکنیک‌های خاص آن روش به کار‌برده شود. در این رابطه به نکات ذیل توجه شد:
- در بخش کیفی، به فهم ذهنی و درون بینی و بازشناسی احساس قدرت زنان و میزان مهریه با گفتگو با زنان در دوره‌های مختلف زندگی توجه شد.
در بخش کیفی محقق در صدد برآمد تا نشانه‌های آشکارکننده کیفیت‌های زندگی را جمع‌ آوری نموده و واقعیت‌های چندگانه مربوط به میزان مهریه و احساس قدرت زندگی روزمره مشارکت کنندگان استنتاج نماید.

بی‌تردید مطالعات‌ زمانی صورت علمی پیدا می‌کند که طی آن روش‌های به کار برده، مناسب داده‌های مورد بررسی باشد. در این پژوهش نیز با توجه به ماهیت موضوع، روشی که ابزارهای مناسبی را برای کسب داده‌های واقعی‌‌ و نتایج دقیق‌تر فراهم می‌کند، روش ترکیبی است. چرا که برای دستیابی به اطلاعاتی درست و منطبق بر واقعیت زندگی زنان، نیاز به برقراری ارتباط عمیق‌تر و صمیمانه‌تری با آن‌ها بود و این امر تحقق نمی‌یافت مگر با بهره‌گیری از تکنیک‌هایی که ما را به درک و فهم برداشت و تلقی زنان از خود و زندگی آن‌ها نزدیک‌تر سازد. همچنین برای توصیف ویژگی‌های نمونه مورد نظر و آگاهی از گستردگی این مفاهیم و برداشت‌ها در بین طیف‌ بیشتر و متنوع‌تری از جامعه آماری با بهره‌گیری از تکنیک‌های روش کمی آن را از منظر تیپ‌های تعریف شده زنان بررسی خواهیم کرد. بدین ترتیب پرسشنامه و مصاحبه‌های نیمه ساخت یافته ابزارهای گردآوری داده‌های این پژوهش در دو بخش کمی و کیفی خواهد بود(علیرضانژاد،۱۳۸۳: Creswell, 1994, p 393, 76 ).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۳-۲- بخش کیفی

در بخش کیفی، پژوهش‌گر تلاش می‌کند برای پرداختن به مسایل زنان و تجربه‌ی متفاوت آن‌ها، تکنیک‌های و شیوه‌های متفاوت جمع‌ آوری اطلاعات را برای کشف جنبه‌های بیان ‌نشده‌ و پنهان تجربه‌ی زنان در زندگی روزمره به کارگیرد، به همین منظور و برای دستیابی به این هدف از مصاحبه به منزله ابزار خاص گردآوری این نوع داده‌ها بهره بردیم. استفاده از مصاحبه‌های نیمه ساختاریافته و یا فاقد ساختار و عمیق، به زنان اجازه می‌دهد تا باورها، رفتارها و خاطرات و طرز تلقی‌های خود را نسبت به موضوع موردنظر پژوهش آن گونه که تمایل دارند، بیان کنند. در بخش کیفی نمونه‌های به صورت گلوله برفی یعنی از طرف فرد مصاحبه شونده معرفی می‌شود.

۳-۲-۱- ابزار گردآوری اطلاعات در بخش کیفی

در روش کیفی چند تکنیک شناخته شده برای گردآوری اطلاعات وجود دارد، که مصاحبه، مشاهده و بررسی اسناد و تکنیک‌های دیگری مانند مصاحبه روایی، تاریخچه زندگی، حرکت اندام، و… نیز بکار می‌رود. ابزار گردآوری اطلاعات این بخش از پژوهش، مصاحبه خواهد بود، البته یادداشت‌های مصاحبه‌کننده در حین گفتگو و نیز واکنش‌های فیزیکی احتمالی افراد در حین مصاحبه به مجموعه داده‌های ما افزوده خواهد شد.
در انجام مصاحبه‌ها به رعایت نکات زیر، برای ایجاد جو مناسب برای به جریان درآوردن اطلاعات، توجه شد:

1. 1. پیش از شروع جریان مصاحبه توضیحات لازم در خصوص پژوهش به پاسخگو ارائه و به پرسش‌های وی پاسخ داده شود، اما به نحوی که فرضیه یا سوگیری خاصی را در ذهن پاسخگو پرورش ندهد.

1. 1. پیش از شروع مصاحبه و در هنگام گفتگوی اولیه برای جلب موافقت پاسخگو برای مصاحبه، در مورد ضبط مصاحبه از وی کسب اجازه شود اما در هنگام مصاحبه، مجددا در این خصوص اجازه گرفته‌ می‌شد تا اعتماد و اطمینان پاسخگو، هر چه بیشتر جلب شود.

1. 1. در توضیحات مقدماتی، حتما به اهمیت هر مصاحبه در روند تحقیق اشاره کافی شده و نقشی که اطلاعات صحیح حاصل از هر مصاحبه می‌توانست در فرایند پژوهش بازی نماید، روشن شود. لازم به ذکر است که در همین مرحله، از پاسخگو خواسته می‌شد که در صورتی که به هر دلیل نمی‌تواند در مورد پرسشی اطلاعات صحیح ارائه نماید، از پاسخ گفتن به آن خودداری نموده و پرسشگر را از این تصمیم آگاه نماید تا با اطلاعات ناصحیح روند پژوهش دچار انحراف نشود.

1. 1. تلاش می‌شد تا با ایجاد فضای مناسب، نسبت به تشویق و پاسخگو به ارائه توضیحات کامل‌تر، اقدام شود.

1. 1. هر پرسش در زمانی که به‌نظر می‌رسد پاسخگو به لحاظ ذهنی، آماده اندیشیدن و توضیح دادن درباره آن است، ارائه می‌شد.

1. 1. به دقت و با علاقه به صحبت‌های مصاحبه‌شونده گوش داده می‌شد، و در صورتی‌که او مایل به ادامه گفتگو بود، عجله‌ای برای اتمام مصاحبه نشان داده نمی‌شد.

1. 1. داده‌های مورد نیاز تحقیق از خلال کاوش در زندگی فرد پاسخگو فراهم می‌شد. طبیعتا در فرایند چنین مصاحبه‌ای محقق آماده شنیدن درددل‌ها و نصایح پاسخگو بوده و در صورت لزوم، بدون اعمال فشار و به نرمی، پاسخگو به جریان تحقیق بازگردانده می‌شد.

1. 1. با توجه به آنکه در این‌ چنین مصاحبه‌ای امکان درگیری و چالش مجدد پاسخگو با مسائل و مشکلاتی که پشت سرگذاشته بود، فراهم می‌آمد، تلاش می‌شد پاسخگو با مسئله از جنبه‌های مختلف مواجه شود تا حتی‌الامکان در پایان مصاحبه، اثرات این یادآوری به حداقل کاهش یابد.

1. 1. در پایان مصاحبه، حتما از پاسخگو خواسته می‌شد تا در صورتی که گمان می‌کند نکته‌ای از قلم افتاده یا درنظر‌گرفته نشده ‌است، تذکر دهد. به وی تصریح می‌شد که در صورتی که در آینده نیز نکته‌ای برای اظهار دارد، همواره امکان ارتباط بین وی و محقق فراهم است.

1. 1. در انتخاب مکان مصاحبه معمولا شرایط پاسخگو در‌ نظرگرفته می‌شد. تلاش می‌شد تا وی در محیط مصاحبه، احساس امنیت و آرامش نماید. معمول زنان شاغل محل مصاحبه را در محل کار خود، مثلا در پایان ساعت اداری و یا هنگام ظهر که مراجعی نداشتند، تعیین می‌کردند. زنان خانه‌دار معمولا ترجیح می‌دادند که مصاحبه در خانه، انجام شود. سعی می‌شد که در محل مصاحبه جز مصاحبه ‌کننده و مصاحبه ‌شونده فرد دیگری حضور نداشته‌ باشد. نکته مهم آن است که معمولا زنان مصاحبه‌ شونده ترجیح می‌دهند که در زمان مصاحبه، همسران آنان در محل حضور نداشته باشند (علیرضانژاد،۱۳۸۳: ۱۲۹).

۳-۲-۲- روش تجزیه و تحلیل داده‌ها

برای تجزیه و تحلیل داده‌های حاصل از گفتگوها، ابتدا نوارهای مصاحبه‌ها پیاده و بر اساس تیپ‌های مورد نظر پژوهش دسته‌بندی شد. ایده‌های اصلی هر مصاحبه، تمام نکاتی که در حین گفتگو با زنان مورد نظر یادداشت شده و نیز مسایلی که پاسخگویان در حین تکمیل پرسشنامه‌ها برای کامل‌تر کردن پاسخ‌های خود مطرح کرده‌بودند، جمع‌ آوری و طبقه‌بندی شد. ابتدا مفاهیم اصلی که پایه اصلی پژوهش به حساب می‌آیند، و در جریان مصاحبه‌ها به دست آمده‌ بود، استخراج شد و در جداول قرار گرفت و براساس این مفاهیم و با دسته‌بندی اطلاعات مصاحبه‌ها در قالب این مفاهیم، شباهت‌ها و تضادها‌ی آن‌ها با توجه به تیپ‌های متفاوت زنان مورد توجه قرار گرفت. در تجزیه و تحلیل داده‌ها به نکات ذیل توجه شد:

1. 1. هدف از تجزیه و تحلیل داده‌ها فهمیدن معنی است. برای نیل به این کار به چیدن اطلاعات درکنار یکدیگر و منظم نمودن آن اقدام شد.

1. 1. برای ارائه مطالب و سازماندهی آن‌ها، به مقایسه داده‌های حاصل از مصاحبه‌ها پرداخته شد. در این روند به شباهت‌ها، مغایرت‌ها و درون بینی‌ها توجه شد. طبقه بندی داده‌ها به منظور فراهم آوردن امکان مقایسه و تجزیه و تحلیل انجام شد. اصول مربوط به طبقه‌بندی از داخل مصاحبه‌ها استخراج شده‌ است.

1. 1. اولین مرحله تجزیه و تحلیل داده‌ها، با کدگذاری مطالب آغاز شد. لازم به ذکر است که دسته‌بندی و کدگذاری داده‌ها، همزمان با گردآوری اطلاعات آغاز و در خلال آن تداوم یافته و تکمیل‌ شد. این کدگذاری‌ها امکان دستیابی به نکات اساسی و پایه‌ای مصاحبه‌ها را برای محقق فراهم می‌سازد. طبیعتا این فرایند موجبات پالایش و تکمیل مصاحبه‌های بعدی را فراهم ساخت و آخرین مصاحبه‌ها بیشترین نشانه‌‌ها را در خصوص پیشبینی‌های نظری، ارائه خواهد نمود. به کدگذاری به مثابه ارائه مدل مفهومی این بخش از تحقیق نگریسته می‌شد.

1. 1. محتوای مصاحبه‌ها تحلیل محتوی کیفی شدند تا ایده‌های اساسی به دست آمده در هر مصاحبه‌استخراج شده و البته برای تقویت مصاحبه‌های آتی به کارگرفته شود (علیرضانژاد،,۷۸:۱۳۸۳ (Creswell, 1994, p 329-332.

۳-۲-۳- نمونه‌گیری در بخش کیفی

دراین بخش انتخاب افراد برای مصاحبه توسط نمونه‌گیری غیراحتمالی انجام شد. براساس این روش ابتدا با افرادی در مناطق مورد نظر که‌ شرایط آن‌ها برای مصاحبه مناسب تشخیص داده‌ شد، گفتگو و پس از آن از وی خواسته می‌شد که افراد دیگری که تمایل به همکاری با این پژوهش را دارند متناسب با تیپ‌های مورد نظر پژوهش، به ما معرفی نمایند. این نوع نمونه‌گیری به نمونه‌گیری گلوله برفی مشهور است.
در مجموع ۱۶ مصاحبه انجام شد، ۲ نفر از زنان مجرد، ۲نفر از زنانی که به تازگی عقد نموده، ۴نفر زنان بی همسر در اثر طلاق، ۴ نفر زنان متاهل و ۴نفر زنان بی همسر در اثر فوت همسر. همچنین در این میان با ۳ تن از قضات شاغل در دادگستری کل استان سمنان و ۲نفر از سردفتردار ازدواج و ۳ وکیل مصاحبه شد. در این تحقیق مصاحبه‌ها زمانی پایان یافته تلقی شد که در چند مصاحبه آخر، اشکال جدیدی از اطلاعات را مشاهده ننمودیم؛ یعنی با توجه به تکراری بودن اطلاعات، نیاز به مصاحبه‌های بعدی فاقد موضوعیت شد.

نکته دیگر در انتخاب نمونه‌ها، توجه به تیپ‌بندی صورت گرفته در پژوهش بود. در این پژوهش زنان از خلال دوره‌های متفاوت زندگی خود مشاهده می‌شدند و نیز تاثیر مهریه در احساس قدرت آنان نیز مورد توجه بود. لازم به ذکر است که طول زمان مصاحبه از حداقل ۴۵ دقیقه تا حداکثر ۵/۱ ساعت بود.