ب) اوراق قرضه قابل تبدیل به سهم:
اوراق قرضه قابل تبدیل به سهم اوراقی است که بنا به پیشنهاد هیأت مدیره و گزارش خاص بازرسان و تصوب مجمع عمومی فوق العاده قابل تبدیل به سهم می‌باشد. به این طریق که دارندگان اوراق قرضه می توانند به شرکت مراجعه نموده و سهام با نام دریافت نمایند.
در چنین موردی باید همزمان با انتشار اعلامیه پذیره نویسی اوراق قرضه، شرکت سرمایه خود را افزایش دهد که دارندگان اوراق قرضه بتوانند سهم خریداری نمایند. پس از فروش سهم در ظرف یک ماه هیأت مدیره باید افزایش سرمایه را که به این طریق به دست می‌آید به مرجع ثبت شرکت‌ها اعلام نماید. انتشار اوراق قرضه ممکن نیست مگر این که سه امر تحقق یافته باشد: کلیه قیمت سهام پرداخت شده باشد، دو سال از تاریخ ثبت شرکت گذشته باشد، دو ترازنامه شرکت به تصویب مجمع عمومی رسیده باشد^[۲۱۰].
گفتار دوم: امکان وقف اوراق قرضه
اوراق قرضه به عنوان یکی از اوراق بهادار با توجه به تعریفی که قانونگذار از این اوراق نموده است دین تلقی و بر اساس اصول کلی حقوقی و فقهی وقف آن قابل پذیرش نبوده و امکان وقف نمودن آن وجود ندارد بنابراین اوراق بهادار بنا بر گستردگی زیاد و مصادیق فراوانی که دارد با توجه به اصول کلی‌ای که در این تحقیق بیان گردید از نظر امکان سنجی وقف آنها به راحتی با وحدت ملاک گرفتن و در نظر گرفتن ضوابط کلی قابل تشخیص خواهد بود.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

مبحث چهارم :تامین مالی وقف با بهره گرفتن از اوراق بهادار اسلامی )صکوک(
کشورهای مسلمان باید به دنبال سایر ابزارهای جایگزین جهت تامین مالی ، پوشش ریسک یا اجرای سیاست های پولی باشند . امروزه روش و نحوه تامین مالی شرکت ها و نهادهای مختلف در کانون توجه کشورهای اسلامی و خصوصا نهادهایی همچون سازمان اوقاف قرار گرفته است .
یکی از مهمترین روش های تامین مالی چنین موسساتی استفاده از ابزراهای مالی اسلامی است . درطراحی هر ابزار مالی اسلامی باید به ابعاد طراحی مالی ، فقهی ، حقوقی ، مدیریت ریسک ، اقتصادی ، حسابداری و مالیاتی توجه نمود . اوراق مشارکت یکی از متداول ترین ابزارهای مالی اسلامی است که در کشورهای اسلامی و خصوصا ایران مورد استفاده قرار می گیرد .
در این مبحث ضمن معرفی صکوک و ابزارهای مالی اسلامی ، به ارائه مدل عملیاتی ( طراح مالی ) اوراق مشارکت وقف و اوراق وقف پرداخته آنها را توصیح می دهیم .
گفتار اول: صکوک
صک به معنای سند و سفته است و معرب واژه چک در فارسی است . ایده اولیه انتشار اوراق اسلامی به دهه ۱۹۸۰ بر می گردد . در آن زمان تلاش های زیادی توسط بانک های اسلامی جهت غلبه بر مسئله نقدینگی صورت گرفت . در حقیقت این ایده ناشی از ایده دیگری بود که که در دهه ۱۹۷۰ در آمریکا شکل گرفته بود . در آن زمان افرادو سازمان ها به دلیل افزایش رقابت بین نهادهای مالی به دنبال روش های نوین تامین مالی بودند و درهمین راستا تامین مالی از طریق بانک را به تامین مالی از طریق بازار سرمایه تبدیل کردند . از طرف دیگر بانک ها نیز با این کار به دنبال کسب درآمد بیشتری بودند ، یعنی علیرغم اینکه تامین مالی از طریق وام های بانکی ارزانتر بود ، ولی بانک ها به امید جایگزینی کارمزد ، درآمد و بدست آوردن سهم بیشتر از بازار ، خود به عنوان محرک اصلی توسعه این بازار عمل می کردند . تبدیل دارایی ها به اوراق بهادار به عنوان یکی از ابزارهای جدید در عرصه تامین منابع مالی و همزمان با آن کاهش ریسک نهادهای مالی طراحی شد .با بهره گرفتن از این ابزار ، نهادهای مالی و غیر مالی می توانستند سبدی از دارایی های با درآمد ثابت را فروخته و در نتیجه به منابع مالی ارزانتر و با ریسک کمتر در مقایسه با استقراض مستقیم دست یابند^[۲۱۱].
گفتار دوم: صکوک مشارکت
یکی از مهمترین انواع صکوک معرفی شده « صکوک مشارکت » می باشد . « صکوک مشارکت » در حقیقت اوراق بهاداری است که دارنده آن به صورت مشاع ، مالک بخشی از منافعی است که ناشی از اجرای یک طرح یا پروژه سرمایه گذاری است . مدت قرارداد مشارکت مشخص است و می توان سود اوراق را در ابتدای دوره ، با سررسید ماهانه ، فصلی یا سالانه پرداخت کرد . از آنجا که صکوک مشارکت اوراق بهاداری است که بیانگر مالکیت مشاع فرد است ، می توان آن را در بازار ثانویه و به قیمتی که توسط عوامل بازار تعیین می شود ، معامله کرد . این نوع صکوک نیز همانند برخی از ابزار های مالی در برخی از کشورهای اسلامی به مرحله اجرا رسیده و چند سالی است مورد استفاده قرار می گیرد . ایران و سودان از پیشگامان انتشار اینگونه اوراق بوده اند . در ایران ، قانون حاکم بر این اوراق ، قانون اوراق مشارکت مصوب ۱۳۷۶ می باشد . ماده ۲ قانون اوراق مشارکت این اوراق را به صورت زیر تعریف نموده است :
« اوراق مشارکت « صکوک مشارکت » اوراق بهادار با نام یا بی نام است که به قیمت اسمی مشخص برای مدت معین منتشر می شود و به سرمایه گذارانی که قصد مشارکت در طرح های سودآور تولیدی ، ساختمانی و خدماتی را دارند واگذار می گردد . دارندگان این اوراق به نسبت قیمت اسمی و مدت زمان مشارکت ، در سود حاصل از اجرای طرح مربوط شریک خواهند بود»^[۲۱۲] .
در اوراق مشارکت ، ناشر بخشی از سرمایه مورد نیاز را خود تهیه نموده و بخش دیگر را از طریق انتشار اوراق مشارکت تامین می کند . در واقع دارندگان اوراق مشارکت به صورت مشاع به تناسب سرمایه آورده شده با ناشر در یک فعالیت اقتصادی وارد شده و در سود حاصل نیز شریک می شوند . دارندگان صکوک به میزان سهم خود از مشارکت ، مالک طرح یا دارایی های آن می شوند . از آنجا که امکان عملی ، جهت مدیریت پروژه یا طرح توسط دارندگان اوراق وجود ندارد ، لذا ناشر یا هر شخص دیگری که وی معرفی نماید به عنوان وکیل صاحبان اوراق مشارکت مدیریت طرح را بر عهده خواهد داشت . بنابراین ، اوراق مشارکت سندی است گویای مالکیت دارنده آن ، نسبت به بخشی از یک دارایی حقیقی که متعلق به دولت ، شرکت های تعاونی یا خصوصی است و تا سررسید اوراق ، هر نوع تغییر قیمت دارایی متوجه صاحب اوراق مشارکت خواهد بود .
گفتار سوم: مدل عملیاتی انتشار صکوک مشارکت وقفی
اوراق مشارکتی که جهت ساماندهی دارایی فیزیکی اداره اوقاف قابل انتشار است همانند سایر اوراق بهادار اسلامی دارای ارکانی است . این ارکان عبارتند از : بانی ، ناشر ، واسط ، امین و سرمایه گذاران . البته ارکان دیگری همانند موسسه رتبه بندی اعتباری ، شرکت تامین سرمایه ، موسسه پرداخت کننده و … نیز بسته به نوع طراحی می توانند جزء ارکان انتشار این اوراق محسوب شوند .
بند اول) بانی
بانی در حقیقت شخص حقوقی است که اوراق بهادار اسلامی جهت تامین مالی وی یا پروژه های وی منتشر می شود . در صکوک مشارکت وقف ، بانی درحقیقت سازمان اوقاف و امور خیریه است که می تواند وظایف خود مانند متولی بودن عین موقوفه را به شخص ثالثی منتقل نماید . البته بر اساس قانون اوراق مشارکت مدنی بانی در حقیقت ناشر است و برای تامین مالی خود اقدام به انتشار اوراق مشارکت می نماید ، لیکن در اوراق مشارکت وقفی بانی از طریق یک ناشر تامین مالی می نماید و خود ، ناشر نخواهد بود^[۲۱۳].
بند دوم: واسط (ناشر )
بر اساس آیین نامه اجرایی قانون نحوه اوراق مشارکت مصوب ۱۳۷۷ ، ناشر دستگاه دولتی یا غیر دولتی است که اجازه انتشار اوراق مشارکت را دارد . لیکن بر اساس ماده ۱ قانون بازار اوراق بهادار مصوب ۱۳۸۴ ، ناشر شخص حقوقی است که اوراق بهادار را به نام خود منتشر می کند . ناشر معادل کلمه واسط است .