ﻋﻠﯿﺮﻏﻢ آﮔﺎﻫﯽ روزاﻓﺰون در ﺧﺼﻮص ﻓﻮاﯾﺪ ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ، ﻫﻨﻮز در زﻣﯿﻨﻪ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ داﻧﺸﯽ ﮐﻪ در ذﻫﻦ اﻓﺮاد ﺟﺎي دارد و ﺑﻪ داﻧﺶ ﺿﻤﻨﯽ (ﭘﻨﻬﺎن) ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ و ﯾﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺷﺪه و ﻣﮑﺘﻮب در اﺧﺘﯿﺎر اﻓﺮاد ﺧﺎﺻﯽ ﻗﺮار دارد(داﻧﺶ ﺻﺮﯾﺢ ﯾﺎ آﺷﮑﺎر)، ﻣﺤﺪودﯾﺘﻬﺎﯾﯽ وﺟﻮد دارد. اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ دﻻﯾﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد روزاﻓﺰوﻧﯽ از ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ، داﻧﺶ ﭘﻨﻬﺎن ذﺧﯿﺮه ﺷﺪه ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﮐﺎرﮐﻨﺎن را ﯾﮏ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﺴﯿﺎر ارزﺷﻤﻨﺪ ﻣﯽ داﻧﻨﺪ. در ﺣﻘﯿﻘﺖ، ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ ﭘﻨﻬﺎن ﻣﯿﺎن اﻓﺮاد ﺑﺎ زﻣﯿﻨﻪ ﻫﺎ، دﯾﺪﮔﺎﻫﻬﺎ، و اﻧﮕﯿﺰه ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ، ﯾﮏ ﻗﺪم ﻣﻬﻢ و اﺳﺎﺳﯽ ﺑﺮاي ﺣﺼﻮل ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ داﻧﺶ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ اﺳﺖ(ﻧﻮﻧﺎﮐﺎ و ﺗﺎﮐﭽﯽ، .(1995
-9-2 اﻫﻤﯿﺖ ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ
ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ اوﻟﻮﯾﺘﻬﺎي اﻋﻼم ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺤﻘﻘﯿﻦ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ، اﯾﺠﺎد اﻧﮕﯿﺰه در اﻓﺮاد ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ آﻧﺎن اﺳﺖ(ﮐﯿﻨﮓ¹³⁰، .(2006
اﮔﺮﭼﻪ ﺑﻌﻀﯽ ﻫﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﮐﻪ داﻧﺶ ﻗﺪرت اﺳﺖ، وﻟﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﮐﻪ داﻧﺶ ﺑﻪ ﺧﻮدي ﺧﻮد ﻗﺪرت ﻧﺪارد؛ ﺑﻠﮑﻪ ﭼﯿﺰي ﮐﻪ ﺑﻪ اﻓﺮاد ﻗﺪرت ﻣﯽ دﻫﺪ، آن ﻗﺴﻤﺘﯽ از داﻧﺶ آﻧﻬﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ دﯾﮕﺮان ﺗﺴﻬﯿﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ(ﻣﮏ درﻣﻮت و ادل¹³¹، .(2001
ﻧﻘﺶ ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ آﻧﻘﺪر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻌﻀﯽ از ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن اﻇﻬﺎر ﻣﯽ دارﻧﺪ ﮐﻪ وﺟﻮد ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ اﺳﺖ (داوﻧﭙﻮرت و ﭘﺮوﺳﺎك¹³²، 1998؛ ﻫﻮﯾﺴﻤﻦ و دي وﯾﺖ¹³³،.(2000
از دﻻﯾﻞ اﻫﻤﯿﺖ ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ ﻣﻮﺟﺐ ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ، ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﮑﺮد، ﺑﻬﺒﻮد اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن، ﮐﺎﻫﺶ زﻣﺎن ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺪﯾﺪ، ﮐﺎﻫﺶ زﻣﺎن ﺗﺄﺧﯿﺮ در ﺗﺤﻮﯾﻞ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن، و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﯾﺎﻓﺘﻦ و دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ
King ^١٣٠ Mc Dermott and O’Dell ^١٣١
Davenport & Prusak ^١٣٢ Huysman and de Wit ^١٣٣
ﻓﺼﻞ دوم- ادﺑﯿﺎت ﭘﮋوﻫﺶ ٦٠
اﻧﻮاع ارزﺷﻤﻨﺪ داﻧﺶ در داﺧﻞ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﯽ ﺷﻮد(داﯾﺮ و ﻧﺒﺌﻮﮐﺎ¹³⁴، 2000 ؛ اﺳﮑﺎﯾﺮم¹³⁵، 2002 ؛ ﻋﻠﻮي و ﻟﯿﺪﻧﺮ، .( 2001
ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل در ﺷﺮﮐﺖ ﻓﻮرد ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ، زﻣﺎن ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﺷﺮﮐﺖ (اﺗﻮﻣﺒﯿﻞ) از 36 روز ﺑﻪ 24 روز ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺖ. در ﻫﻤﯿﻦ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ ﺑﺎ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻣﺤﺼﻮل، زﻣﺎن ﺗﺄﺧﯿﺮ در ﺗﺤﻮﯾﻞ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي از 50 روز ﺑﻪ 15 روز ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺖ (ﻋﻠﻮي و ﻟﯿﺪﻧﺮ،.(2001
ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻮﯾﻮﺗﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ ﭘﯿﺸﺮو در ﺻﻨﻌﺖ اﺗﻮﻣﺒﯿﻞ ، ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﯾﮏ ﺷﺒﮑﻪ ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ ﮐﺎرآ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻣﺸﮑﻼت ﺑﺰرﮔﯽ را در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ ﺣﻞ ﮐﻨﺪ؛ ﮐﻪ در ﻧﺘﯿﺠﻪ آن اﻓﺮاد ﺗﺸﻮﯾﻖ ﺷﺪه اﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ داﻧﺶ ارزﺷﻤﻨﺪ ﺧﻮد را ﺗﺴﻬﯿﻢ ﮐﻨﻨﺪ و ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﯾﺎﻓﺘﻦ و دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ داﻧﺶ ارزﺷﻤﻨﺪ در داﺧﻞ ﺷﺮﮐﺖ راﮐﺎﻫﺶ داده اﺳﺖ(داﯾﺮ و ﻧﺒﺌﻮﮐﺎ ،.(2000
-10-2 ارﺗﺒﺎط ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ
ﻫﺎﻧﺖ(1999) ¹³⁶ در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ی ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻪ ﺷﻮاﻫﺪ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ارﺗﺒﺎط ﻣﯿﺎن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﮐﻮﻫﻦ(1999) ¹³⁷ در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ دﯾﮕﺮي ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﺳﺎزﻣﺎن و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ارﺗﺒﺎط ﻣﻌﻨﺎداري وﺟﻮد دارد. آﻟﺪر و ﻧﻮون¹³⁸
(2002) در ﺗﺤﻘﯿﻘﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﯿﺎن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و اﻧﺘﻘﺎل داﻧﺶ در ﺳﺎزﻣﺎن ارﺗﺒﺎط ﻣﻌﻨﺎداري وﺟﻮد دارد. ﮐﻮﮔﺎت(2004) ¹³⁹ ﺑﻪ ﺷﻮاﻫﺪ ﮐﺎﻓﯽ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ
Dyer and Nobeoka ^١٣٤ Skyrme ^١٣٥ Hunt ^١٣٦ Cohen ^١٣٧
Alder & known ^١٣٨ Kogut ^١٣٩
ﻓﺼﻞ دوم- ادﺑﯿﺎت ﭘﮋوﻫﺶ ٦١
ﺑﺎ ﺧﻠﻖ و ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮي داﻧﺶ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﻫﺎﻓﻤﻦ و ﻫﻤﮑﺎران(2005) ¹⁴⁰ در ﺗﺤﻘﯿﻖ دﯾﮕﺮي ارﺗﺒﺎط ﻣﯿﺎن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ و ﮐﺴﺐ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺎﻻﺗﺮ را ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ.
ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺤﻘﻘﺎن دﯾﮕﺮي ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع اﻋﺘﻤﺎد ﻣﯿﺎن ﮐﺎرﮐﻨﺎن و ﺗﺄﺛﯿﺮ آن ﺑﺮ ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻧﺪ(روس¹⁴¹،1996 ؛ ﺗﺴﭽﺎﻧﻦ-ﻣﻮران¹⁴²، 2001 ؛ اورچ-دروﺳﮑﺎت و ﮔﻮﺷﺎل¹⁴³، .(1998
-11-2 ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت
ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت¹⁴⁴ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺠﻤﻦ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت آﻣﺮﯾﮑﺎ¹⁴⁵ ﺑﺪﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪهاﺳﺖ: »ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ، ﻃﺮاﺣﯽ، ﺗﻮﺳﻌﻪ، ﭘﯿﺎدهﺳﺎزي، ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﯾﺎ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ راﯾﺎﻧﻪ، ﺧﺼﻮﺻﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري و ﺳﺨﺖاﻓﺰار راﯾﺎﻧﻪ ﻣﯽﭘﺮدازد.« ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻮﺗﺎه، ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﺘﻔﺎده از راﯾﺎﻧﻪﻫﺎي اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ و ﻧﺮماﻓﺰار ﺳﺮوﮐﺎر دارد ﺗﺎ ﺗﺒﺪﯾﻞ، ذﺧﯿﺮه، ﺣﻔﺎﻇﺖ، ﭘﺮدازش، اﻧﺘﻘﺎل و ﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﻣﻄﻤﺌﻦ و اﻣﻦ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﯾﺮد.
اﺧﯿﺮا ﺗﻐﯿﯿﺮ اﻧﺪﮐﯽ در اﯾﻦ ﻋﺒﺎرت داده ﻣﯽﺷﻮد ﺗﺎ اﯾﻦ اﺻﻄﻼح ﺑﻪ ﻃﻮر روﺷﻦ داﯾﺮه ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﯽ را ﻧﯿﺰ ﺷﺎﻣﻞ ﮔﺮدد. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻋﺪهاي ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺎﯾﻠﻨﺪ ﺗﺎ ﻋﺒﺎرت ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و ارﺗﺒﺎﻃﺎت¹⁴⁶ ﯾﺎ ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر ICT را ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮﻧﺪ.
ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺴﯿﺎر از ﻋﻠﻢ راﯾﺎﻧﻪ وﺳﯿﻊﺗﺮ (و ﻣﺒﻬﻢ ﺗﺮ) اﺳﺖ. اﯾﻦ اﺻﻄﻼح در دﻫﻪ 1990 ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ اﺻﻄﻼﺣﺎت ﭘﺮدازش دادهﻫﺎ و ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺷﺪ ﮐﻪ در دﻫﻪﻫﺎي
Huffman & et al ^١٤٠ Roos ^١٤١
Tschannen-Moran ^١٤٢ Urch-Druskat and Ghoshal ^١٤٣ Information Technology (IT) ^١٤٤
Information Technology Association of America (ITAA) ^١٤٥ Information and Communications Technology (ICT) ^١٤٦
ﻓﺼﻞ دوم- ادﺑﯿﺎت ﭘﮋوﻫﺶ ٦٢
1970 و 1960 ﺑﺴﯿﺎر راﯾﺞ ﺑﻮدﻧﺪﻓﻨﺎوري. اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﭘﺮدازش و ﻧﮕﻬﺪاري و ﺗﻮزﯾﻊ اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﻮﺳﺴﺎت ﺑﺰرگ اﺷﺎره دارد.
داﻧﺶ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و راﯾﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻓﺮق ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ، اﻟﺒﺘﻪ در ﻣﻮارد زﯾﺎدي ﺑﺎ ﻫﻢ اﺷﺘﺮاك دارﻧﺪ. اﮔﺮ ﻋﻠﻢ راﯾﺎﻧﻪ را ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ، ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺻﻨﻌﺖ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ اﺳﺖ. در ﺻﻨﻌﺖ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ، ﺧﻮدرو و راهآﻫﻦ و ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎ و ﮐﺸﺘﯽ دارﯾﻢ. ﻫﻤﻪ اﯾﻦﻫﺎ را ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ ﻃﺮح ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل در ﺻﻨﻌﺖ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﺎوﮔﺎن و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺗﺮاﻓﯿﮏ و ﺗﻌﯿﯿﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ در ﺳﻄﺢ ﺷﺮﮐﺖ و ﺷﻬﺮ و ﮐﺸﻮر ﻣﻄﺮح اﺳﺖ ﮐﻪ رﺑﻂ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﯽ ﺑﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ ﻧﺪارد اﻣﺎ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ اﺳﺖ.
ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺘﺸﮑﻞ از ﭼﻬﺎر ﻋﻨﺼﺮ اﺳﺎﺳﯽ (اﻧﺴﺎن، ﺳﺎز و ﮐﺎر، اﺑﺰار، ﺳﺎﺧﺘﺎر) اﺳﺖ، ﺑﻪ ﻃﻮري ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻓﻨﺎوري، اﻃﻼﻋﺎت از ﻃﺮﯾﻖ زﻧﺠﯿﺮه ارزﺷﯽ ﮐﻪ از ﺑﻬﻢ ﭘﯿﻮﺳﺘﻦ اﯾﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮد ﺟﺮﯾﺎن ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺗﻌﺎﻟﯽ و ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺳﺎزﻣﺎن را ﻓﺮا راه ﺧﻮد ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ:

• • اﻧﺴﺎن: ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ، ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ و اﻧﺪﯾﺸﻪ، ﻧﻮآوري

• • ﺳﺎز و ﮐﺎر: ﻗﻮاﻧﯿﻦ، ﻣﻘﺮرات و روﺷﻬﺎ، ﺳﺎزوﮐﺎرﻫﺎي ﺑﻬﺒﻮد و رﺷﺪ، ﺳﺎزوﮐﺎرﻫﺎي ارزش ﮔﺬاري و ﻣﺎﻟﯽ

• • اﺑﺰار: ﻧﺮماﻓﺰار، ﺳﺨﺖاﻓﺰار، ﺷﺒﮑﻪ و ارﺗﺒﺎﻃﺎت

• • ﺳﺎﺧﺘﺎر: ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ، ﻓﺮاﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ، ﺟﻬﺎﻧﯽ

-12-2 ﻣﺪل ﺗﺌﻮري رﻓﺘﺎر ﻣﻨﻄﻘﯽ¹⁴⁷
اﯾﻦ ﻣﺪل در ﺳﺎل 1969ﺗﻮﺳﻂ آﯾﺰن و ﻓﯿﺸﺒِﯿﻦ¹⁴⁸ اراﺋﻪ ﮔﺮدﯾﺪ(ﺷﮑﻞ .(2-2 اﯾﻦ ﻣﺪل، ﻣﺪﻟﯽ ﺑﺮاي ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ رﻓﺘﺎر از ﻃﺮﯾﻖ ﻧﯿﺖ ﻓﺮد ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم رﻓﺘﺎر اﺳﺖ. در واﻗﻊ اﯾﻦ ﻣﺪل ﺑﺎ اﯾﻦ ﻓﺮض
Theory of Reasoned Action ^١٤٧
ﻓﺼﻞ دوم- ادﺑﯿﺎت ﭘﮋوﻫﺶ ٦٣
ﭘﯿﺶ ﻣﯽ رود ﮐﻪ اﮔﺮ ﻓﺮدي ﻗﺼﺪ ﮐﻨﺪ ﮐﺎري را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺴﯿﺎر ﻗﻮي آن ﮐﺎر را اﻧﺠﺎم ﺧﻮاﻫﺪ داد.
ﻣﺪل رﻓﺘﺎر ﻣﻨﻄﻘﯽ دو ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺎﺛﯿﺮﮔﺬار ﺑﺮ ﻧﯿﺖ را، ﻧﮕﺮش ﻓﺮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ رﻓﺘﺎر و ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎي ﻓﺮدي ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ رﻓﺘﺎر در واﻗﻊ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﻗﻀﺎوت در ﻣﻮرد ﺧﻮﺑﯽ و ﯾﺎ ﺑﺪي ﻋﻤﻞ و ﻣﯿﺰان ﻣﻄﻠﻮﺑﯿﺖ و ﯾﺎ ﻋﺪم ﻣﻄﻠﻮﺑﯿﺖ آن در ﻓﺮد ﺧﺎص ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﻫﻨﺠﺎر ﻓﺮدي ﻧﯿﺰ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮد ﭼﻪ درﯾﺎﻓﺘﯽ از اﻧﺘﻈﺎراﺗﯽ ﮐﻪ از او ﻣﯽ رود دارد؟ ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ اﻧﺘﻈﺎرات ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﺮ ﻧﻮع واﮐﻨﺶ ﻫﺎي ﻣﺤﯿﻂ ﻓﺮد ﺑﻪ رﻓﺘﺎر ﻣﺸﺎﺑﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ. در ﺳﺎل 1974، آﯾﺰن ﻣﺘﻐﯿﺮ وﺟﺪان را ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻗﻮه دروﻧﯽ ﻓﺮد ﮐﻪ دﺳﺘﻮر ﺑﺎﯾﺪ و ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺻﺎدر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ، ﺑﻪ ﻣﺪل اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﻮد(ﺷﮑﻞ .(3-2
ﻧﮕرش ﻧﺳﺑت ﺑﮫ رﻓﺗﺎر
ﻧﯾت ﺑرای رﻓﺗﺎر
ھﻧﺟﺎرھﺎی ﻓردی
ﺷﮑﻞ : 2-2 ﻣﺪل رﻓﺘﺎر ﻣﻨﻄﻘﯽ آﯾﺰن (1969)
Ajzen & Fishbein ^١٤٨
ﻓﺼﻞ دوم- ادﺑﯿﺎت ﭘﮋوﻫﺶ ٦٤
ﻧﮕرش ﻧﺳﺑت ﺑﮫ رﻓﺗﺎر