هیچ محدودیتی در مقدار کالای ارسالی وجود ندارد.
به تمامی تقاضاها در ابتدای دوره پاسخ داده می شود.
اهمیت و ضرورت
در محیط رقابتی حاکم بر فعالیتهای اقتصادی، سازمانها به دنبال به دستآوردن مزیت رقابتی هستند تا علاوه بر کاهش هزینهها و به دست آوردن حاشیه سود مناسب، به سطح مطلوب رضایت مشتری نیز دست یابند. در همین راستا نیازمند مکانیزمی برای یکپارچهسازی وظایف مختلف شامل بازاریابی، توزیع، برنامه ریزی، تولید و … میباشند. مدیریت زنجیره تأمین، استراتژی دستیابی به یکپارچگی مورد نظر است. در هر زنجیره تأمین برای بهینهسازی فعالیتها، بایستی تعداد، موقعیت، ظرفیت و نوع کارخانه، انبارها، مراکز و کانالهای توزیع و مقدار مواد برای تولید و انتقال از تأمینکنندگان تا مشتری مطابق با اصول کنترل موجودیها مشخص گردند [۳].
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
مسائل کنترل موجودی در زنجیرههای تأمین گسترده بوده و از مدلهای قطعی خطی تا احتمالی غیرخطی، تک محصول تا چند محصول و … را شامل میشوند [۳]. کنترل موجودیها به عنوان فعالیتی مهم که در هر کسب و کاری ظاهر می شود، عمیقاً مورد مطالعه قرار گرفته است. در بسیاری از مدلها مفاهیم مختلف مرتبط با هزینه و سطح سرویس در یک تابع هدف تجمیع شده و سیاست بهینه با روشهای بهینهسازی سنتی به دست آمده است؛ اما نتایج برآمده از مدلهای عمومی کنترل موجودی مانند مدل مقدار اقتصادی سفارش[۱۲] ضرورت مدلسازی این مسائل را توسط اهداف متناقض آشکار میسازند. از این روی، در سالهای اخیر رویکرد فوق مورد توجه محققین قرار گرفته است [۲].
از طرفی، عمده شکاف موجود بین تئوری و واقعیت در مطالعات مرتبط با کنترل موجودی، ناشی از دشواری محاسبه هزینه های سفارشدهی، هزینه نگهداری هر واحد کالا و هزینه کمبود هر واحد کالا است. مطالعات زیادی بر روی هزینه نگهداری شده و این هزینه میان شرکتها و کشورهای مختلف، متفاوت است و مدیران موظف به تخمین این نرخ برای شرکت خود هستند. همچنین برای محاسبه هزینه های سفارشدهی صفحات گستردهای طراحی شده اند. اما چون پایهای برای محاسبه هزینه های کمبود در روشهای حسابداری وجود ندارد، مورد توجه محققان قرار نگرفته است و بسیاری از محققان به جای استفاده از هزینه کمبود، اندازه گیری سطح سرویس را ترجیح می دهند [۲].
این پژوهش با نگرشی متفاوت به محاسبه عواقب کمبود موجودی و توجه به تعداد کمبود به عنوان هدفی مستقل از هزینه، به دنبال فرمولهکردن مسئله کنترل موجودی در یک زنجیره تأمین به صورت چندهدفه است. متعاقباً علاوه بر ارائه مدلی جدید که با مدلهای عمومی و ارائه شده تاکنون تفاوت چشمگیری خواهد داشت، درصدد توسعه الگوریتمهای فراابتکاری نیز خواهد بود.
اهداف
بررسی سیاست بهینه کنترل موجودی در یک زنجیره تأمین با یک انبار و چند خردهفروش، با هدف کمینهسازی تابع هزینه و تعداد تقاضای پسافت.
سوالهای تحقیق
سوالات تحقیق به صورت زیر مطرح میشوند:
برای در نظر گرفتن شرایط مسئله، چه ساختاری مناسب است؟ به عبارتی توابع هدف، محدودیتها و متغیرها بایستی چگونه تعریف شوند؟
برای حل مدل دو هدفه کدام دسته از روشهای فراابتکاری استفاده شود و چه ملاحظاتی (روش نمایش جواب، اپراتورهای حرکتی و…) باید در تطبیق لحاظ شود؟
در صورت استفاده از بیش از یک روش، مقایسه کارایی و اثربخشی آنها به چه ترتیبی است؟
ترکیب بهینه پارامترهای تأثیرگذار بر کارایی و اثربخشی الگوریتمها به چه صورت است؟
تعاریف اولیه
در این بخش، مفهوم اصطلاحات و واژه های به کار رفته در بخشهای آتی، جهت تسهیل امر منطبق کردن مسئله تعریفشده بر دنیای واقعی و درک بهتر، بطور دقیق بیان میگردد.
زنجیره تأمین
زنجیره تأمین، رشته به هم پیوسته از شرکتهایی است که محصولات یا خدمات را به بازار عرضه می کنند[۴]. یک زنجیره تأمین متشکل از کلیه مراحل درگیر به طور مستقیم یا غیرمستقیم در پاسخگویی به درخواست مشتری است. زنجیره تأمین نه تنها شامل تولیدکننده و تأمینکنندگان است؛ بلکه انتقالدهندهها، انبارها، خردهفروشها و خود مشتریان را نیز شامل می شود [۵].
مدیریت زنجیره تأمین
شامل هماهنگی بین تولید، موجودی، مکان و حمل و نقل در میان اعضاء یک زنجیره تأمین برای دستیابی به پاسخگویی و کارایی در بازار هدف [۶]است.
مسائل NP-Hard
مسائلی که برای آنها راه حل سریع و قابل انجام در زمان معقول پیدا نشده است و به احتمال زیاد در آینده نیز یافت نخواهد شد. این که راه حل سریعی برای آنها وجود ندارد هم اثبات شده است. به عبارت دیگر نمی توان برای آنها الگوریتمی با زمان حل چندجملهای یافت [۷].
الگوریتم ژنتیک چند هدفه با مرتبسازی نامغلوب
الگوریتم ژنتیک چند هدفه با مرتبسازی نامغلوب، یک روش فراابتکاری مبتنی بر الگوریتم ژنتیک است که برای مسائل چندهدفه توسعه داده شده است و گسترهای از جوابهای پارتو بهینه و یا نزدیک به بهینه را برای مسائل چند هدفه فراهم می آورد.
الگوریتم بهینهسازی ازدحام ذرات
این الگوریتم، یک روش فراابتکاری است که از حرکت گروهی پرندگان الگو گرفته شده است. در این الگوریتم هر پاسخ مسئله به صورت یک ذره که دارای یک موقعیت در فضای جستجو هستند مدل می شود.
قلمرو تحقیق
استفادهکنندگان از این تحقیق، سازمانها و شرکتهایی هستند که برای بدست آوردن مزیت رقابتی به دنبال بهبود زنجیره تأمین خود میباشند. همچنین نتایج حاصل می تواند به دانشجویان رشته های مهندسی صنایع، مدیریت و سایر رشته های مرتبط کمک کند.
نوآوری
با توجه به مطالعات اولیه بر روی تحقیقات پیشین، به دلیل مشکلات موجود در محاسبه هزینه هر واحد کمبود، در اکثر موارد این مقدار به عنوان یک مقدار مفروض در نظر گرفته شده است. این پژوهش با در نظر گرفتن تعداد کمبود به عنوان تابعی مجزا از هزینه و تبدیل مدلهای عمومی موجودی که اغلب تکهدفهاند به مدل چندهدفه، به دنبال یافتن جوابهای بهتری برای مدل توسعه داده شده و تطبیق الگوریتمهای فراابتکاری با مدل جدید است.
مروری بر مطالب پایان نامه
در ادامه این مطالعه، در فصل دوم ادبیات موضوع مسئله بررسی می شود. سپس در فصل سوم، مدل ریاضی دوهدفه برای مسئله، توسعه داده شده و روشهای فراابتکاری ژنتیک چند هدفه با مرتبسازی نامغلوب و الگوریتم بهینهسازی ازدحام ذرات برای حل مسئله ارائه میگردد. در فصل چهارم، پایگاهی از مسائل تست ایجاد میگردد. پارامترهای الگوریتم تنظیم شده و الگوریتم فراابتکاری بر روی مسائل تست پیادهسازی میگردد. در انتها کارایی و اثربخشی الگوریتمهای مورد استفاده ارزیابی خواهد شد. برای تنظیم پارامترهای الگوریتم از طراحی آزمایشات و برای مقایسه کارائی و اثربخشی الگوریتم توسعه داده شده از آزمونهای مقایسات زوجی استفاده می شود. در نهایت در فصل پنجم، نتیجه گیری و پیشنهاداتی برای مطالعات آتی بیان می شود.
مروری بر ادبیات موضوع
مقدمه
در این فصل، ابتدا مختصری از مفاهیم زنجیره تأمین و مدیریت موجودی در آن، ارائه شده است. در مدیریت زنجیره تأمین، مدیریت موجودی شامل مواد اولیه، محصولات نیمهساخته و نهایی به طور گستردهای مورد توجه قرار گرفته و پژوهشگران تحقیقات زیادی در این زمینه، به ویژه برای ایجاد مدل موجودی، انجام دادهاند. تنوع ناشی از ماهیت مسئله و لزوم انطباق آن با مسائل دنیای واقعی، در طول دهههای گذشته زمینه ساز مطالعات بسیاری در این زمینه بوده است. لذا پس از ارائه مختصری پیرامون مفاهیم اولیه، پیشینه مطالعاتی مسئله کنترل موجودی در یک زنجیره تأمین تکانبار و چند خردهفروش (SWMR) و روشهای حل استفاده شده مورد بررسی قرار گرفته است. همانطور که پیشتر بدان اشاره شد، به دلیل NP-hard بودن مسئله SWMR، باید از الگوریتمها فراابتکاری استفاده گردد که در انتها بررسی اجمالی ادبیات الگوریتمهای مورد استفاده در این مطالعه ارائه شده است.
مدیریت زنجیره تأمین
اصطلاح «مدیریت زنجیره تأمین» در اواخر دهه هشتاد مطرح شد و در دهه نود به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفت. قبل از آن، بنگاههای اقتصادی از اصطلاحاتی مانند «لجستیک[۱۳]» و «مدیریت عملیات[۱۴]» استفاده میکردند.
یک زنجیره تأمین شامل تمام مراحل مستقیم و یا غیرمستقیم درگیر در برآورده ساختن نیاز مشتریان است. زنجیره تأمین نه تنها شامل تولیدکنندگان و تأمینکنندگان می شود، بلکه بخشهای حمل و نقل، انبارها، خردهفروشها و مشتریان را نیز در بر میگیرد [۸].
مدیریت زنجیره تأمین هماهنگسازی تولید، موجودی، محل و حمل و نقل در بین اجزای یک زنجیره به منظور دستیابی به بهترین ترکیب پاسخدهی و کارایی برای بازار مورد نظر است [۶].
در یک نگاه جزئی، الزامات مختلف زنجیره تأمین اغلب نیازهای متضادی دارند. برای مثال، دستیابی به سطوح بالای خدمت به مشتری نیازمند سطوح بالای موجودی است؛ اما برای عملکرد کارا، کاهش سطوح موجودی نیاز است. فقط درصورتیکه این نیازها به صورت اجزای یک مجموعه دیده شوند، میتوان راهکارهایی برای ایجاد توازن در انتظارات متفاوت یافت. مدیریت کارای زنجیره تأمین نیازمند بهبود همزمان در سطح خدمتدهی و کارایی عملیات داخلی است. سطح بالای خدمتدهی به مشتریان به معنای نرخ بالای تأمین سفارشات، نرخ بالای تحویل به موقع و نرخ پایین محصولات مرجوعی توسط مشتریان است. کارایی داخلی برای سازمانها در یک زنجیره تأمین به معنای نرخ مطلوب بازگشت سرمایه و پیدا کردن راهکارهای کاهش هزینه های عملیاتی و فروش است [۶].
اگرچه هر زنجیره تأمین، انتظارات بازار و مشخصات عملیاتی مختص خود را داراست، اما یک الگوی پایه برای به کارگیری زنجیره تأمین میتوان در نظر گرفت. سازمانها در هر زنجیره تأمین، باید با توجه به نوع فعالیتشان در پنج حوزه زیر به صورت منفرد و یا جمعی تصمیم گیری کنند:
تولید: چه چیزی، کی و چگونه تولید شود؟
موجودی: چه مقدار ساخته و چه مقدار ذخیره شود؟
موقعیت: بهتر است چه فعالیتی در کجا انجام شود؟
حمل و نقل: چگونه و کی محصول جابجا شود؟
اطلاعات: پایهای برای این تصمیمات است.
موارد فوق به عنوان محرکهای اصلی زنجیره تأمین شناخته میشوند که در بستر آنها فعالیتهای منظم و پیوسته برنامه ریزی (پیش بینی تقاضا، قیمت گذاری محصول، مدیریت موجودی و …)، تأمین منابع (تدارکات، اعتبارسنجی و وصول مطالبات و …)، ساخت (طراحی محصول، زمانبندی تولید، مدیریت تجهیزات و …) و تحویل (مدیریت سفارش، زمانبندی تحویل، پردازش مرجوعی و …) شکل میگیرند [۶].
یک زنجیره تأمین می تواند دارای گسترهای از اعضا باشد که شامل: مشتریان[۱۵]، خردهفروشها[۱۶]، توزیعکنندگان[۱۷]، تولیدکنندگان[۱۸] و تأمینکنندگان[۱۹] است. اجزا از طریق جریان محصولات، اطلاعات و مالی با هم در ارتباطند. این جریانها در هر دو سو برقرارند. (شکل ۲.۱) شمای کلی یک زنجیره تأمین را نشان میدهد [۸].