س ۱۰۰۸ و ۱۰۲۵؛ سیستانی، Sistani.org، موسیقی، ش ۵؛ مکارم،۱۳۷۹، ج ۲، س ۷۰۸).
تبصره: برخی از مراجع تقلید (آیات عظام: تبریزی، سیستانی، مکارم و وحید) قید «طرب انگیزی» را جزء موسیقی حرام نمی‌دانند.
۳-۱-۹-۵- استماع موسیقی نیرو بخش
اگر گوش دادن به موزیک، باعث نیرو گرفتن و علاقه پیدا کردن به کار باشد، حکم آن طبق نظر، همه ی مراجع: اگر از نوع موسیقی حرام باشد، گوش دادن به آن جایز نیست (هر چند باعث علاقه پیدا کردن به کار شود)، (خامنه ای،۱۳۸۱، س ۱۱۴۳ و ۱۱۵۷ و ۱۱۴۷؛ صافی، ج ۱، س ۹۹۹ و ۱۰۰۵؛ مکارم، ج ۱، س ۵۲۰؛ فاضل، ج ۱، س ۹۸۸؛ تبریزی، ج ۱، س ۱۰۱۴؛ بقیه پرسش تلفنی از مرکز ملی پاسخ گویی به سؤالات دینی ۰۹۶۴۰).
۳-۱-۹-۶-استماع موسیقی تفریحی
استماع موسیقی و یا غنا به قصد تفریح، تفنن و گذراندن اوقات فراغت، نیز طبق نظر همه ی مراجع؛ اگر از نوع موسیقی حرام باشد، گوش دادن به آن جایز نیست. (هر چند به منظور هدف یاد شده باشد) (مکارم، ۱۳۷۹، ج ۱، س ۵۲۰؛ صافی،۱۳۷۸، ج ۱، س ۹۹۹؛ خامنه ای، ۱۳۸۱، س ۱۱۴۷ و ۱۱۴۳؛ تبریزی، ۱۴۱۷ ق، ج ۱ س ۱۰۴۱؛ فاضل، ۱۳۷۹، ج ۱، س ۹۸۸ و ۹۹۳؛ بقیه، پرسش تلفنی از مرکز ملی پاسخ گویی به سؤالات دینی ۰۹۶۴۰).
۳-۱-۹-۷-استماع موسیقی غم انگیز
گوش دادن به موسیقی غم انگیز حکم آن طبق نظر همه ی مراجع حرام می‌باشد. چون در موسیقی حرام تفاوتی بین شاد و غم انگیز بودن آن نیست و گوش دادن به هر دو حرام است (خمینی،۱۳۷۲، ج ۲، س ۴۰ و ۴۵؛ خامنه ای،۱۳۸۱، س ۱۱۳۱؛ مکارم،۱۳۷۹، ج ۱، س ۵۲۷؛ صافی،۱۳۷۸، ج ۱، س ۱۰۰۷؛ تبریزی،۱۳۷۸، س ۱۰۸۴؛ نوری،۱۳۷۸، ج ۱، س ۴۳۸؛ بقیه پرسش تلفنی ازمرکز ملی پاسخ گویی ۰۹۶۴۰).
۳-۱-۹-۸-استماع موسیقی کوتاه
در استماع موسیقی حرام، حد (اندازه و زمان) مشخص ندارد. همه ی مراجع: تفاوتی در حرام بودن میان موسیقی کوتاه مدت و بلندمدت نیست. برای مثال اگر کسی دو دقیقه به قطعه ای از موسیقی لهوی گوش دهد، باز مرتکب گناه شده است!! (خمینی،۱۳۷۲، ج ۲، س ۳۹؛ بقیه پرسش تلفنی ازمرکز ملی پاسخ گویی ۰۹۶۴۰).
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
۳-۱-۹-۹-استماع موسیقی ناخواسته
شنیدن صدای موسیقی بدون اختیار، طبق نظر همه ی مراجع آن چه حرام است گوش دادن به موسیقی است؛ ولی استماع آن بدون توجه، اشکال ندارد (تبریزی،۱۴۱۷ ق، ج ۱، س ۱۰۰۴ وج ۲، س ۹۱۹؛ مکارم،۱۳۷۹، ج ۲، س ۷۱۶؛ خامنه ای،،۱۳۸۱، س ۱۰۶۴، و ۱۱۳۸ و ۱۱۵۸ و ۱۱۵۹؛ خمینی،۱۳۷۲، ج ۲، س ۳۸؛ و پرسش تلفنی ازمرکز ملی پاسخ گویی ۰۹۶۴۰).
۳-۱-۹-۱۰-حکم استماع موسیقی عروسی
اگر به مجلس عروسی و مانند آن دعوت شدیم؛ ولی در اثنای امر، موسیقی و ترانه ی مبتذل پخش کردند، تکلیف چیست؟ آیا باید محل را ترک کنیم؟ در این جا همه ی مراجع بر این نظر هستند که؛ اگر احتمال تأثیر دهید، با فراهم بودن شرایط، نهی از منکر کنید و اگر نمی‌پذیرند، چنان چه حضور شما باعث استماع موسیقی حرام یا تأیید گناه گردد، باید مجلس را ترک کنید؛ مگر آن که عسر و حرج لازم آید(مکارم،۱۳۷۹، ج ۱، س ۱۱۶۰ وج ۲ س ۱۳۸۸ و ۷۱۹؛ صافی،۱۳۷۸، ج ۱، س ۱۰۱۳ و ۱۰۱۱ و س ۹۴۸ و ۹۴۶ و ۹۵۰؛ خامنه ای،۱۳۸۱، س ۱۱۶۷، و ۱۱۷۴ و ۱۰۶۴ و۱۱۹۳ و ۱۴۲۹ و ۱۱۵۴؛ سیستانی،sistani.org، موسیقی، ش ۱۳؛ بقیه مراجع، پرسش تلفنی ازمرکز ملی پاسخ گویی به سؤالات دینی ۰۹۶۴۰).
همین طور اگر در مجلسی مجبورباشیم موسیقی مطرب و لهوی را تحمل کنیم، باز هم مرتکب گناه می‌شویم. چرا که همه ی مراجع نیز همین حکم را دارند و می‌فرمایند: «اگر احتمال تأثیر می‌دهید – با فراهم بودن سایر شرایط – باید نهی از منکر کنید و اگر نمی‌پذیرند، چنان چه حضور شما در آن جا باعث استماع موسیقی حرام و یا تأیید گناه گردد، مجلس را ترک کنید؛ مگر آن که باعث فتنه و فساد شود. در این صورت ماندن در آن محل، به مقدار ضرورت اشکال ندارد. البته باید در صورت امکان از گوش دادن به موسیقی حرام اجتناب ورزید و اگر صدای آن بدون توجه به گوش شما رسید، اشکال ندارد»(پرسش تلفنی ازمرکز ملی پاسخ گویی به سؤالات دینی،۰۹۶۴۰).
۳-۱-۹-۱۰-۱-پرسش
کار کردن در مکانی که؛ صاحب آن همیشه به نوارهای موسیقی مبتذل و حرام گوش می‌دهد و مجبور به شنیدن آناست، آیا این «کار» برای من جایز است یا خیر؟
همه مراجع: اگر احتمال تأثیر می‌دهید، با فراهم بودن شرایط، نهی از منکر کنید و اگر نمی‌پذیرند، چنان چه حضور شما باعث استماع موسیقی حرام یا تأیید گناه گردد، باید کار را ترک کنید؛ مگر آنکه عسر و حرج لازم آید (مکارم، ۱۳۷۹، ج ۱، س ۱۱۶۰؛ فاضل، ۱۳۷۹، ج ۱، س ۹۳۳ و ۹۴۷؛ خامنه ای ۱۰۰۴،۱۳۸۱، س ۱۱۳۸ و ۱۱۵۸ و ۱۰۶۴؛ بقیه پرسش تلفنی ازمرکز ملی پاسخ گویی به سؤالات دینی ۰۹۶۴۰).
پس اگر، شخص بتواند بدون زحمت و مشقت، شغل مناسب دیگری انتخاب کند، باید این راه را برگزیند و فرض مساًله جایی است که ترک آن مکان و اختیار شغل دیگر، برای او دشوار و سخت است.
۳-۱-۹-۱۱-حکم استماع موسیقی اتوبوس وتاکسی
در اتوبوس، تاکسی، برخی از راننده‌ها نوار مبتذل می‌گذارند حال چه در مسیرهای برون شهری یا درون شهری باشد و تذکر فایده ای ندارد، حکم گوش دادن به آن، طبق نظر همه ی مراجع؛ اگر احتمال تأثیر بد هید – با تحقق سایر شرایط – باید نهی از منکر کنید و اگر نمی‌پذیرد، چنان چه حضور شما در اتوبوس باعث استماع موسیقی حرام یا تأیید گناه گردد، (اگر برایتان امکان دارد) باید پیاده شوید؛ ولی بدانید اگر به طور ناخودآگاه صدای موسیقی حرام به گوش شما برسد، اشکال ندارد (پرسش تلفنی ازمرکز ملی پاسخ گویی به سؤالات دینی ۰۹۶۴۰).
۳-۱-۹-۱۲-حکم استماع آهنگ مشکوک
حکم گوش دادن به آهنگ، صداها و موسیقی های مشکوک طبق نظر همه ی مراجع (به جز صافی): گوش دادن به این صداها اشکال ندارد) (خمینی،۱۳۷۲، ج ۲، س ۳۱؛ خامنه ای،۱۳۸۱، س ۱۱۳۹؛ فاضل،۱۳۷۹، ج ۱ س ۹۹۹؛ مکارم،۱۳۷۹، ج ۱، س ۵۲۰؛ بهجت، ۱۳۷۹، م ۲۰، تبریزی، ۱۳۷۸، س ۱۰۵۰؛ سیستانی، بی تا، ج ۲، م ۲۰؛ بقیه پرسش تلفنی از مرکز ملی پاسخ گویی به سؤالات دینی ۰۹۶۴۰).
آیت الله صافی: گوش دادن به آهنگ‌هایی که با آلات موسیقی نواخته می‌شود. جایز نیست، هر چند مشکوک باشد (صافی،۱۳۷۸، ج ۱، س ۱۰۱۸ و ۱۰۰۷ و ۹۹۸ و ۹۹۷).
۳-۱-۹-۱۳-استماع موسیقی حماسی
۳-۱-۱-۹-۱۳-۱-پرسش
آیا می‌توان استفاده از موسیقی حرام را برای امری مهم تر، هم چون مقابله با هجوم فرهنگی و سیاسی غرب (برای مدتی و یا مردم منطقه ای)، جایز دانست؟
همه مراجع خیر، جایز نیست (صافی، ۱۳۷۸، ج ۱، س ۹۹۹؛ خامنه ای،۱۳۸۱، س ۱۱۴۳ و ۱۱۵۷؛ تبریزی،۱۴۱۷ ق، ج ۵، س ۱۱۴۹ وج ۱، س ۱۰۰۳؛ خمینی،۱۳۸۱، ج ۲، س ۲۶؛ بقیه پرسش تلفنی از مرکز ملی پاسخ گویی به سؤالات دینی ۰۹۶۴۰).
۳-۱-۹-۱۴- موسیقی درمانی
امروزه موسیقی برای معالجه ی بعضی از بیماری‌های روانی (مانند افسردگی، اضطراب، مشکلات جنسی و سرد مزاجی زنان) به کار می‌رود، حکم آن طبق نظر همه ی مراجع، اگر نظر پزشک متخصص و امین براین است که تنها راه معالجه و درمان آن، استفاده از موسیقی است، گوش دادن آن به مقداری که درمان بیمار اقتضا می‌کند، اشکال ندارد (مکارم،۱۳۷۹، ج ۲، س ۷۱۴؛
صافی،۱۳۷۸، ج ۱، س ۱۰۰۴؛ خامنه ای، ۱۳۸۱، س ۱۱۵۱؛ بقیه؛ مرکز ملی پاسخ گویی به سؤالات دینی،۰۹۶۴۰).
تبصره: فرض فوق بسیار نادر است و خداوند متعال در کارهای حرام – از جمله موسیقی ممنوع – شفا قرار نداده است و پاسخ یاد شده تنها در هنگام ضرورت به کار می‌آید.
۳-۱-۹-۱۴-۱-استماع موسیقی به عنوان محرک
عده ای از زوجین به خاطر تمایل به یکدیگر و برای تحریک همسر و افزایش شهوت به موسیقی گوش می‌دهند که، طبق نظر همه مراجع؛ گوش دادن به موسیقی حرام جایز نیست و صرف افزایش تمایل به همسر، مجوز شرعی برای استماع موسیقی محسوب نمی‌شود (خامنه ای،۱۳۸۱، س ۱۱۵۲ و ۱۱۵۵؛ صافی، ۱۳۷۸، ج ۱، س ۹۹۹ و ۱۰۰۵؛ تبریزی، ۱۳۷۸، س ۱۰۸۳، بقیه پرسش تلفنی ازمرکز ملی پاسخ گویی ۰۹۶۴۰).
۳-۱-۹-۱۵- موسیقی متن
بعضی از موسیقی برای تعلیم مسایل شرعی و پیام‌های اخلاقی و بهداشتی استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، بسیاری از احکام را می‌توان در قالب نظم آورد و با موسیقی موزون تنظیم و به صورت نوارهای کاست به بازار عرضه کرد که مورد پسند و علاقه ی کودکان، نوجوانان و جوانان قرار گیرد و از این راه آن‌ها را با ضرورت حکمت و چگونگی اجرای احکام و دستورات اسلامی آشنا ساخت. در این جا نظریات مراجع را جویا می‌شویم:
همه ی مراجع (به جز بهجت و صافی): اگر از انواع موسیقی حرام باشد، استفاده از آن جایز نیست؛ هر چند به منظور هدف یادشده باشد (خمینی،۱۳۷۲، ج ۲، س ۲۶ و ۳۰؛ خامنه ای،۱۳۸۱، س ۱۱۴۳؛ مکارم،۱۳۷۹، ج ۲، س ۷۱۱؛ فاضل،۱۳۷۹، ج ۱، س ۹۸۸ و ۹۹۳ و ۹۹۱؛ تبریزی، ۱۴۱۹ ق، ج ۵، س ۱۱۴۹؛ سایت سیستانی؛ www.sistani.org، پرسش تلفنی از مرکز ملی پاسخ گویی به سؤالات دینی ۰۹۶۴۰).
آیات عظام بهجت و صافی: استفاده از آلات موسیقی مطلقاً حرام است (صافی،۱۳۷۸، ج ۱، س ۱۰۰۳ و ۱۰۰۰ و ۱۰۰۷ و ۱۰۰۵؛ بهجت، پرسش تلفنی از مرکز ملی پاسخ گویی به سؤالات دینی ۰۹۶۴۰).
۳-۱-۹-۱۵-۱-موزیک متن فیلم
موزیک متن فیلم نیز، اگر از نوع موسیقی حرام باشد جایز نیست. هر چند این، موزیک از موسیقی غربی برای موزیک متن فیلم و برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی استفاده شده باشد و حتی اگر با توجه به این که به جهت انس نداشتن ذایقه ایرانی با آن، طرب انگیز هم نباشد. پس به طور خلاصه، نظر همه ی مراجع بر این است که؛ اگر از نوع موسیقی حرام باشد، جایز نیست و تفاوتی بین زبان‌ها و کشورهای محل تولید نیست (خمینی،۱۳۸۱، ج ۲، س ۲۸؛ خامنه ای،۱۳۸۱، س ۱۱۴۱؛، مکارم،۱۳۷۹، ج ۱٫ س ۵۱۷ و ۵۳۳؛ تبریزی،۱۴۱۷ ق، ج ۱، ۱۰۰۶؛ سیستانی، sistani.org موسیقی، ش ۱۰؛ بقیه: پرسش تلفنی از مرکز ملی پاسخ گویی به سؤالات دینی ۰۹۶۴۰).
۳-۱-۹-۱۶- موسیقی صدا و سیما
۳-۱-۹-۱۶-۱- نظارت رهبری و تأثیر در حکم موسیقی صدا و سیما
با توجه به نظارت رهبری بر سازمان صدا و سیما، موسیقی آن نیز طبق نظر همه ی مراجع؛ اگر از نوع موسیقی حرام باشد، گوش دادن به آن جایز نیست و صرف پخش آن از این رسانه، دلیلی بر جواز آن نیست؛ ولی صداهای مشکوک اشکال ندارد (مکارم،۱۳۷۹، ج ۲، س ۷۱۲؛ صافی،۱۳۷۸، ج ۱، س ۱۰۲۰ و ۱۰۱۸، و ۹۹۸؛ تبریزی،۱۳۷۸، س ۱۰۴۳، و ۱۰۵۰؛ فاضل،۱۳۷۹، ج ۱، س ۹۹۵، و ۱۰۰۲ و ۱۰۰۴ و ۹۹۹؛ خامنه ای،۱۳۸۱، س ۱۱۳۹؛ سیستانی،sistani.org موسیقی، ش ۲۷ و ۲۲ و ۱۰؛ نوری،۱۳۷۸، ج ۲، س ۵۴۱ و ۵۴۷، بقیه پرسش تلفنی از مرکز ملی پاسخ گویی به سؤالات دینی ۰۹۶۴۰).
۳-۱-۹-۱۶-۱-۱- پرسش
گاهی از صدا و سیما و یا نوار ضبط صوت، آهنگ‌هایی پخش می‌شود که به نظر من مناسب با مجالس لهو و خوش گذرانی است؛ در حالی که در نظر دیگران این چنین نیست. آیا می‌توانم آنان را از گوش دادن به آن منع کنم؟
همه مراجع: بر شما واجب است به آن گوش ندهید؛ ولی نهی دیگران مبتنی بر این است که آنان هم آن را موسیقی حرام بدانند (فاضل،۱۳۷۹، ج ۱، س ۹۲۹؛ خامنه ای،۱۳۸۱، س ۱۱۴۰؛ بقیه، پرسش تلفنی ازمرکز ملی پاسخ گویی به سؤالات دینی ۰۹۶۴۰).
تبصره: یکی از شرایط وجوب امر به معروف و نهی از منکر، آن است که حرام بودن منکر در حق فاعل ثابت و یا اصرار بر گناه داشته باشد و فرض مسأله جایی است که موسیقی یاد شده، در نظر دیگران از نوع موسیقی حرام نیست؛ در نتیجه نهی از منکر در این جا ساقط می‌شود.
